Podgorica, (MINA) – Evropski sud za ljudska prava u Strazburu donio je presudu u predmetu špadijer protiv Crne Gore i utvrdio povredu prava na poštovanje privatnog i porodičnog života, saopšteno je iz Kancelarije zastupnika Crne Gore pred Evropskim sudom. Navodi se da je taj sud obavezao Crnu Goru da podnositeljki predstavke Daliborki špadijer, u roku od tri mjeseca od pravosnažnosti presude, isplati 4,5 hiljada EUR na ime nematerijalne štete. Crna Gora će morati da uplati i hiljadu EUR na ime troškova i izdataka sa pripadajućim kamatama koje se mogu naplatiti. “Evropski sud je odbio špadijerino potraživanje, na ime nematerijalne štete, u iznosu od 50 hiljada EUR”, navodi se u saopštenju. Objašnjava se da je špadijer bila zaposlena u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija (ZIKS) kao službenica obezbjeđenja u ženskom zatvoru, i da je obavljala funkciju šefa smjene Kazneno popravnog doma za žene. “Nakon što je u januaru 2013. špadijer prijavila petoricu svojih kolega zbog nedoličnog ponašanja na poslu u novogodišnjoj noći, ona je počela da doživljava razne neprijatnosti od svojih kolega”, naveli su iz Kancelarije zastupnika. Dodaje se da ona je u avgustu 2013, zatražila od svog poslodavca da pokrene postupak za zaštitu od mobinga i opisala sve neprijatnosti koje je doživjela, koje su joj prouzrokovale zdravstvene probleme. “Krajem avgusta 2013, špadijer je napustila posao i otišla na bolovanje, zbog aktivnog i pasivnog zlostavljanja na radu od pojedinih kolega i pretpostavljenih”, kazali su iz Kancelarije zastupnika. Navodi se da je špadijer na bolovanju bila do maja 2016, kada joj je po sili zakona prestao radni odnos, usljed nastanka potpunog gubitka radne sposobnosti. Ona je pokrenula postupak za zaštitu od mobinga kod poslodavca, a kasnije, nezadovoljna ishodom postupka, podnijela je tužbu Osnovnom sudu u Podgorici tražeći zaštitu od mobinga i naknadu nematerijalne štete. “Redovni sudovi odbili su njen tužbeni zahtjev, nalazeći da događaji na koje se žalila nisu predstavljali mobing. Odluke redovnih sudova potvrdio je Vrhovni, a potom i Ustavni sud”, kazali su iz Kancelarije zastupnika. Ističe se da se špadijer žalila na povredu članova Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, koji propisuju zabranu mučenja i pravo na pravično suđenje. Ona se žalila na povrede sopstvenog psihičkog i fizičkog integriteta i propust domaćih organa da je zaštite, kao i na povredu prava na djelotvoran pravni lijek. Navodi se da je Evropski sud smatrao da tužba u tom predmetu treba da se ispita u okviru člana 8 Evropske konvencije. “Evropski sud je konstatovao da, iako je suštinski cilj tog člana da zaštiti pojedinca od proizvoljnog miješanja vlasti, mogu postojati i pozitivne obaveze u pogledu poštovanja prava na privatni život”, navodi se u saopštenju. Ukazuje se da je Evropski sud primijetio da medijacija pred poslodavcem nije bila u skladu sa relevantnim zakonodavstvom, jer nije pokrenuta niti okončana u zakonskim rokovima. “Evropski sud je utvrdio da je medijator ispitao da li je zahtjev podnositeljke predstavke bio osnovan, čime je prekoračio zakonsku nadležnost, budući da nije bilo ovlašćenja da to učini”, naveli su iz Kancelarije zastupnika. Kada je riječ o građanskim tužbama, kako su utvrdili iz Evropskog suda, nesporno je da su sudovi smatrali da su tvrdnje špadijer istinite, i da su utvrdili da postoji uzročna veza između događaja i bolesti i psihičke patnje. “Uprkos tome, podnositeljki predstavke nije pružena odgovarajuća zaštita jer su sudovi zahtijevali dokaz slijeda događaja koji su se dešavali svake sedmice u periodu od šest mjeseci”, naveli su iz Kancelarije zastupnika. Oni su kazali da je Evropski sud je utvrdio da je teško prihvatiti adekvatnost takvog pristupa u konkretnom predmetu. “Evropski sud smatra da je navode vezano za zlostavljanje na radu potrebno temeljno ispitati u svijetlu okolnosti svakog pojedinačnog predmeta i uzimajući u obzir cjelokupni kontekst”, kazali su iz Kancelarije zastupnika. Ističe se da Evropski sud primjećuje da je relevantna sudska praksa u državi rijetka i nije ustanovljena, posebno kada je riječ o kontinuitetu zlostavljanja koji je potreban za aktiviranje primjene Zakona o zabrani zlostavljanja na radu. “Evropski sud utvrđuje da, iako događaji možda zaista nijesu predstavljali zlostavljanje, nacionalni sudovi su ispitali samo neke od njih, dok je jedan broj incidenata ostao potpuno neispitan”, kazali su iz Kancelarije zastupnika. Kako se navodi, nacionalni sudovi nijesu pokušali da utvrde koliko često su se drugi incidenti ponavljali, niti da ih ispitaju pojedinačno i u međusobnoj vezi sa ostalim incidentima. Nacionalni sudovi su, kako je ocijenjeno, takođe propustili da ispitaju kontekst i navodnu pozadinu incidenata. “Sud ne može previdjeti navod da su uznemiravanja nastala kao reakcija na prijavljivanje navodnog nezakonitog postupanja, i da su imali za cilj da ućutkaju i “kazne” špadijer”, kazali su iz Kancelarije zastupnika. Oni su saopštili da, na osnovu mišljenja Suda, pozitivna obaveza država prema članu 8 Konvencije dobija naročitu važnost u okolnostima u kojima je takvo zlostavljanje moglo biti izazvano “zviždanjem”. Iz Kancelarije su podsjetili na još dva incidenta van radnog mjesta, kada je motorno vozilo u vlasništvu špadijer oštećeno, kao i kada je ona bila fizički napadnuta. “Iako nije utvrđeno da su navedeni događaji bili povezani sa incidentima na radu, Evropski sud ne može a da ne primijeti da su nadležni propustili da adekvatno procesuiraju krivične prijave”, navodi se u saopštenju. Kako se zaključuje, Evropski sud smatra da je primjena građanskih i krivičnopravnih mehanizama u ovom predmetu manjkava, naročito u pogledu nedostataka procjene svih spornih događaja i propusta da se razmotri cjelokupan kontekst. (kraj) tir/žug/isf