Podgorica, (MINA-BUSINESS) - Pomorski klaster italijanske regije, Friuli Venecija Đulija, spreman je da Crnoj Gori prenese znanje i tehnologije potrebne za gradnju specijalizovanih malih brodova, saopšteno je prilikom studijske posjete crnogorskih preduzeća i institucija iz pomorskog sektora Italiji. Specijalizovani mali brodovi bi, kako je objašnjeno, imali visok stepen ugrađenog domaćeg proizvoda i inovativnosti, piše Glasnik privredne komore (PKCG). Tokom posjete je ocijenjeno da će ta vrsta podrške u aktuelnom trenutku ustupiti mjesto ekspertizi u domenu razvoja marina, prihvata i održavanja jahti i megajahti i razvoju nautičkog turizma, koji u Crnoj Gori pravi ogromne iskorake. Studijsku posjetu crnogorskih preduzeća i institucija iz pomorskog sektora organizovala je krajem marta PKCG, u saradnji sa Pomorsko-tehnološkim klasterom regije Friuli Venecija Đulija i specijalizovanom Agencijom Privredne komore Trsta (ARIES). Posjeta je realizovana u okviru projekta pod nazivom Saradnja Crne Gore i Italije na osnivanju pomorskog klastera, u cilju upoznavanja domaćih aktera sa modelima udruživanja preduzeća iz te oblasti. Direktor Putničkog terminala Trst, Franco Napa, kazao je da marine i jahting više nijesu potencijal, već realnost Crne Gore, dok je direktor Remontnog sistema Trst, Marino Quaiat, rekao da je neophodna jača regionalna saradnja i da udruživanje znači izbjegavanje nelojalne konkurencije. Tokom posjete je ocijenjeno da zajedničko učešće članova klastera na sajmovima, poput onog u Montekarlu, predstavlja neposredne benefite udruživanja, s obzirom na to da pojedina preduzeća nemaju finansijski kapacitet za jak promotivni angažman. Klasterima bi, kako se navodi, trebalo da upravlja privatni sektor koji će brže i bolje preduzimati konkretne akcije za poboljšanje zajedničkog poslovanja, dok institicije mogu da pomognu različitim mjerama. Prednosti klasterizacije marina mogle su se sagledati kroz djelovanje Jahtnih vezova Trsta, koji je prezentovao njihov direktor Roberto Sponza. Taj klaster objedinjuje marinu San Giusto, luku San Rocco i Putnički terminal Trsta. Klijentima se, kako je objašnjeno, po istoj tarifi i kvalitetu usluga nudi pristup različitim pristaništima koja zajedničkom ponudom mogu izaći u susret specifičnim zahtjevima pojedinih plovila. Ukoliko postoje infrastrukturni uslovi i dovoljno kvalifikovana radna snaga, moguće je ponuditi servisiranje i sidrenje plovila u marinama tokom cijele godine, što lokalnoj ekonomiji donosi finansijske efekte. Tokom posjete je ocijenjno da su jačanje infrastrukture i obogaćivanje sadržaja ponude, koji bi sezonu produžili na cijelu godinu, među prioritetima i crnogorskog nautičkog turizma, tako da se udruživanje marina preporučuje kao efikasniji vid podizanja kvaliteta usluga i prepoznatljivosti na tržištu. Crna Gora, zbog neadekvatnog stanja puteva, nije toliko pristupačna srednjevropskim i zapadnoevropskim nautičarima, dok bi napretku nautičkog turizma doprinijela dobra vazdušna povezanost. Napa je saopštio da je dobra saobraćajna povezanost Trsta sa Evropom i blizina Venecije, koja se ne doživljava kao konkurent, već kao generator veće frekvencije plovila u cijeloj regiji, ključna prednost Trsta u odnosu na Crnu Goru. Putnički terminal Trsta je koncesionar pomorske stanice sa dva veza za maksi kruzere dužine 240 metara, odnosno 220 metara, a posjeduje i pristanište. Pomorska stanica Trsta je, sa skoro hiljadu kvadrata otvorenog i više od sedam hiljada kvadrata pokrivenog prostora, redovan domaćin sajmova, kongresa i drugih komercijalnih aktivnosti. Zamjenik rektora za veze sa poslovnim sektorom Univerziteta u Trstu, Giorgio Sulligoi, smatra da su adekvatna povezanost nauke i industrije ključni činilac konkurentnosti koji proizilazi iz dobro strukturiranih pomorskih klastera. Univerzitet u Trstu pruža podršku lokalnim preduzećima kroz visokokvalifikovane ljudske resurse, kao što su naučno, tehničko i upravljačko osoblje i jaka istraživačka i informaciona struktura. Jedna od njegovih aktivnosti u službi privrede je i integracija ekološki povezanih aspekata, čime poboljšavaju kvalitet života u obalnim regijama. Tokom posjete je ocijenjeno da je zbog odlaska značajnog dijela stručnog kadra iz crnogorske brodogradnje potrebno što prije obrazovati nove generacije stručnjaka koji će nositi tehnički moderniju gradnju brodova i biti osposobljeni za praćenje i uvođenje novih tehnologija, kvalitetno projektovanje novih tipova brodova, poboljšanje informatičke podrške proizvodnje i sistemsko praćenje kretanja na međunarodnom pomorskom tržištu. “Saradnja sa Univerzitetom u Trstu u tom dijelu može dati odlične rezultate”, saopšteno je tokom posjete. Predsjednik Udruženja pomorskih agenata regije Friuli Venecija Đulija, Alessandro De Pol, smatra da je takvo udruživanje značajno zbog jedinstvenog zastupanja i zaštite interesa pomorskih agenata u ekonomskoj, socijalnoj, tehnološkoj i sferi sindikalnog organizovanja, ali i zaštiti od nelojalne konkurencije. “Dobra i konzistentna zakonska regulativa, koja će jasno propisati uslove pod kojima se ta djelatnost može obavljati, od krucijalne je važnosti za regularne uslove poslovanja pomorskih agenata”, ocijenjeno je tokom posjete. Učesnici studijske posjete imali su priliku da se obilaskom fabričkih pogona neposredno upoznaju sa procesom i organizacijom rada u preduzećima Fratelli Budai i Monte Carlo Yachts. Fratelli Budai se bavi proizvodnjom drvenarije za jahte sa 80 odsto tikovine, kao i ostale opreme za enterijer jahti. Zajednička ocjena crnogorskih preduzeća je da djelatnost tog kooperanta Monte Carlo Yachtsa pruža dovoljno prostora za uspostavljanje saradnje. Preduzeće Monte Carlo Yachts se bavi proizvodnjom luksuzih jahti za evropsko tržište, ali taj proizvođač, kojeg od konkurencije izdvaja specifičan dizajn, kupce sve više nalazi i na tržištima Brazila, Kine, Hong Konga i Rusije. (kraj) nar/jlb