Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Nivo meðusobnih potraživanja 50 kompanija sa najveæim dugovima na osnovu kojih su blokirani raèuni, iznosio je krajem jula 9,05 miliona EUR, odnosno 6,8 odsto vrijednosti njihove ukupne blokade, pokazuju podaci Centralne banke (CBCG). »Imajuæi u vidu da je vrijednost ukupnih sredstava po osnovu kojih su blokirani raèuni na nivou sistema, 25. jula iznosila 321,82 miliona EUR, to znaèi da ukupni iznos meðusobnih potraživanja 50 najveæih kompanija iznosi 2,81 odsto ukupne vrijednosti duga«, navedeno je u Analizi dužnièko-povjerilaèkih odnosa 50 najveæih dužnika u Crnoj Gori. Rezultati Analize CBCG ukazuju da ne postoji visoka meðusobna zaduženost ovih kompanija, imajuæi u vidu da u veæini sluèajeva ne postoji direktna poslovna povezanost najveæih dužnika, osim u sluèaju tri kompanije. »Imajuæi u vidu da postoji visoka koncentracija duga, odgovarajuæi uzorak se može smatrati reprezentativnim«, naveli su iz CBCG. Koncentracija neizmirenih meðusobnih dugovanja se odnosi na tri povezane kompanije – dvije duguju treæoj 7,98 miliona EUR odnosno 88,2 odsto ukupnih meðusobnih potraživanja 50 najveæih dužnika u sistemu. Na ostale kompanije se odnosi 1,07 miliona EUR odnosno 0,8 odsto ukupne vrijednosti duga top 50 kompanija (133,89 miliona EUR) ili svega 0,33 odsto vrijednosi duga na nivou sistema. CBCG je Analizu uradila imajuæi u vidu komentare dijela crnogorske javnosti koji se odnose na primjenu multilateralne kompenzacije (MLK) kao jednog od praktiènih rješenja poboljšanja stanja dužnièko povjerilaèkih odnosa kompanija, kao i podizanja nivoa likvidnosti privrede. Cilj je bio da se, kako je objašnjeno, zbog znaèajne koncentracije blokiranog novca u top 50 kompanija, utvrdi visina i struktura potencijalnih sredstava koji bi mogli biti predmet MLK, od èega zavisi i konaèan stav CBCG o isplativosti ovog modela. »Ukupna vrijednost sredstava 50 najveæih dužnika, koja bi mogla bila predmet MLK (unakrsno dugovanje-potraživanje), iznose oko 860,5 hiljada EUR ili 0,25 odsto ukupne vrijednosti blokade sa kraja jula. Bankarski sistem Crne Gore podnosi najviše gubitaka po osnovu blokade raèuna preduzeæa i graðana i predstavlja predominantnog povjerioca«, kazali su iz CBCG. Tako, kako su dodali, od ukupno 133,89 miliona EUR po osnovu blokiranih raèuna 50 najveæih dužnika, èak 60,85 odsto se odnosi na dug prema bankarskom sistemu. Odreðeni procenat, koji nije moguæe zasebno isfiltrirati se odnosi na dug koji kompanije ili graðani potražuju prema 50 najveæih dužnika preko otvorenih raèuna u banci, ali taj iznos nije znaèajan. Ostala preduzeæa i graðani kao neisplaæeni povjerioci, èine drugu grupu prema kriterijumu visine sredstava po osnovu kojih su blokirani raèuni sa uèešæem od 28,18 miliona EUR odnosno 21,05 odsto. Država, sa uèešæem od 21,12 miliona EUR ili 15,78 odsto ukupne vrijednosti duga predstavlja treæeg povjerioca po visini blokiranog novca. To se uglavnom odnose na neisplaæene poreze na dodatu vrijednost, doprinose za zdravstveno i penzijsko osiguranje graðana koja su u radnom odnosu, a koji pada na teret poslodavca, porez na nepokretnosti, na dobit rezidentnog preduzeæa i dugo. Ostatak od 3,1 milion EUR, odnosno 2,32 odsto ukupne vrijednosti duga se odnosi na neizmirene naknade prema CBCG. »Odabrane kompanije sa najveæim iznosima blokade treba posmatrati i sa stanovništva uzroka blokade, koji u velikoj mjeri reflektuju kvalitet poslovanja kompanija«, poruèuju iz CBCG. Sve kompanije, najveæe dužnike mogu se svrstati u dvije grupe - oni koji imaju vrlo disperziranu listu dužnika, od države, preko velikog broja kompanija pa do bankarskog sistema, a koji indiciraju da kompanija ima sistemski problem u poslovanju koji se ne zadržava na problemu likvidnosti. Postoji i niz kompanija koja duguju jednom velikom povjeriocu gotovo cjelokupnu vrijednost blokade, u pitanju je obièno komercijalna banka, poput kompanija i koja ukazuju da je rizik njihovog poslovanja u principu niži od onih kompanija koji imaju disperzirane blokade i prema privatnom sektoru, i prema bankama i prema državi. Iz CBCG su objasnili da multilateralna kompenzacija, kao instrument sravnjivanja dužnièko povjerilaèkih odnosa, predstavlja èesto pominjanu ali nepopularnu mjeru koja se rijetko primjenjuje i èesto se poistovjeæuje sa stanjem proglašenog bankrota na nivou privrede. »Imajuæi u vidu da MLK predstavlja fleksibilno sredstvo poravnanja dugovanja jer se sprovodi bez angažovanja sudionika, treba naglasiti i limit njihove primjene u smislu da, osim prebijanja dugova, ne donosi svježi novac. Sprovoðenje multilateralne kompenzacije je veoma složen projekat, za èiju izradu je neophodna saradnja više relevantnih institucija«, saopštili su iz CBCG. U institucijama koje bi, kako su dodali, pokazale interes za bavljenje poslom vezanog za multilateralne kompenzacije, bilo bi neophodno znaèajno ulaganje u ljudske i materijalne resurse, naroèito u dijelu investicija u informacioni sistem. »Sa druge strane, svjedoci smo da su efekti MLK u drugim zemljama, kao i MLK koja je bila sprovoðena u Crnoj Gori ranijih godina u vrijeme postojanja Službe društvenog knjigovodstva (SDK) i Zavoda za obraèun i plaæanja (ZOP), bili simbolièni. Procjena je da je tom prilikom naplaæeno svega oko tri odsto ukupno dospjelih potraživanja«, navode iz CBCG. U CBCG smatraju da navedeni indikatori ukazuju da bi proces multilateralne kompenzacije imao marginalne i neisplative rezultate, koji su nedovoljni da idu u prilog implementacije ovog modela u kontekstu crnogorske ekonomije. »Izrada specijalnog novog zakonskog rješenja (Lex Specialis) kojim bi se uredio proces multilateralne kompenzacije, angažovanje izrade novog softvera, kao i ostali troškovi i vrijeme koji bi bili ukljuèeni u ovaj proces, ne opravdavaju njegovo izvoðenje, imajuæi u vidu limitirane efekte«, kažu iz CBCG. Centralna banka æe, kako je najavljeno, u narednom periodu, u uskoj saradnji sa relevantnim Minitarstvima i institucijama aktivno raditi na iznalaženju i kreiranju alternativnih modela i mehanizama komparativne prakse, sa ciljem suzbijanja problema nelikvidnosti crnogorskog korporativnog sektora. (kraj) bvm