Podgorica, (MINA) – Crnoj Gori će za dostizanje obaveza u oblasti zaštite životne sredine biti neophodna značajna finansijska sredstva, ali i mijenjanje životnih navika građana, ocijenili su predstavnici Centar za ekotoksikološka ispitivanja (CETI). Direktor Sektora za laboratorijsku dijagnostiku i zaštitu od zračenja, Danijela šuković, kazala je agenciji MINA da su sve zemlje imale problema u implementaciji zahtjevne legislative i standarda u oblasti životne sredine. “Za dostizanje svih obaveza potrebna su značajna finansijska sredstva, ali i mijenjanje životnih navika građana. Promjena navika zahtijeva razumijevanje građana o neophodnosti mijenjanja svog, vrlo često, neprimjerenog odnosa ka životnoj sredini, a onda i vrijeme za prihvatanje novog stila življenja”, rekla je šuković. U svemu tome, kako je navela, ne može se zanemariti ni značajna ali do sada nedovoljno iskorišćena uloga obrazovnih institucija ali i medija. Na pitanje da li je zadovoljna dosadašnjim ostvarenim rezultatima u Poglavlju 27, koje se odnosi na životnu sredinu, šuković je odgovorila da uvijek može bolje. “Međutim, treba imati u vidu da u okviru tog poglavlja postoji deset podoblasti i da je svaka od njih zahtjevna na svoj način”, dodala je šuković. Prema njenim riječima, za ispunjavanje obaveza iz izuzetno zahtjevnih podoblasti, kao što su upravljanje otpadom, kvalitet voda, industrijsko zagađenje i zaštita prirode, bila su i biće potrebna značajna finansijska sredstva, adekvatni projekti i profesionalni kapaciteti. “Međutim, ono što je dobro je da je krenula implementacija velikih projekata, kao što je na primjer rješavanje problema istorijskog industrijskog otpada, kao možda najkomplesnijih problema u podoblasti upravljanje otpadom. To se najbolje ogleda u rješavanju grita u Brodogradilištu Bijela,”, saopštila je šuković. Ona je navela da je za ispunjavanje obaveza iz Poglavlja 27 neophodno jačanje administrativnih kapaciteta. “Implementacija legislative i standarda je zahtjevna i potrebna su značajnija profesionalna znanja i vještine. Naravno, kako je Crna Gora mala, najracionalnije rješenje je uvezivanje profesionalaca iz Ministarstva sa stručnim osobama iz implementacionih institucija kao što su laboratorije i naučni instituti, kroz formiranje radnih grupa, čime se umnogome rješava problem nedostatka administrativnih kapaciteta za specifična stručna znanja i vještine”, smatra šuković. Prema njenim rijačima, to je i jedno od predloženih rješenja tog problema u Nacionalnoj strategiji za transpoziciju, implementaciju i primjenu pravne tekovine Evropske unije (EU) u oblasti životne sredine i klimatskih promjena s akcionim planom. “Do ulaska u EU postoji mogućnost korišćenja evropskih fondova i iste bi trebalo iskoristiti koliko god je moguće, jer su potrebna velika finansijska sredstva koje Crna Gora teško sama može obezbijediti”, navela je šuković. Ona je objasnila da CETI u oblasti životne sredine ima ulogu implementacione institucije. CETI je dobio status referentne institucije za oblast analize kontaminenata u zemljištu, vazduha, fizičko hemijskih parametara u morskom ekosistemu, radionuklida u svim segmentima životne sredine i buke. „Laboratorija CETI u svojim ispitivanjima koristi EU standarde i metode što je i preduslov za dobijanje statusa referentne laboratorije“, dodala je šuković. Ona je saopštila da su eksperti EU, tokom izrade Nacionalne strategije za transpoziciju, implementaciju i primjenu pravne tekovine EU u oblasti životne sredine i klimatskih promjena s akcionim planom, posjetili CETI kako bi sagledali tehničke i profesionalne kapacitete te institucije. „Posjeta je rezultirala predlozima da se specifična znanja i vještine profesionalaca CETI iskoriste za implementaciju aktivnosti kao što su izrada stručne osnove za zaštitu životne sredine, vodiča, ispitivanje i provjeru hemikalija”, rekla je šuković. Takva rješenja su, kako je objasnila, van Crne Gore uobičajena i koriste se kao najracionalnija. CETI sličnu ulogu ima i u oblasti bezbjednosti hrane. „Dakle, CETI je već svoje poslovanje odnosno rad laboratorije uskladio sa EU zahtjevima za laboratorije koje se bave analizama u oblasti zaštite životne sredine, bezbjednosti hrane i slično“, rekla je šuković. Ona je zaključila da provjeru rada laboratorije CETI kontinuirano obavlja kroz kontinuirano učešće u testovima koje organizuju EU provajderi, što je primarni zahtjev za dokazivanje kompetentosti. Tekst je napisan uz finansijsku podršku Evropske unije kroz realizaciju projekta “Dealing with ethics and fake news” pod oznakom IPA2018/397-252. Sadržaj je isključiva odgovornost Agencije MINA i ne mora nužno odražavati stavove EU. Tekst se može preuzimati uz obavezno navođenje izvora. (kraj) jlb