Podgorica, (MINA) – Nevladine organizacije (NVO), njih 17, poruèile su danas, povodom dekriminalizacije klevete i uvrede, da postojanje tih kriviènih djela negativno utièe na slobodu izražavanja o pitanjima od javnog znaèaja. Javni znaèaj slobode govora, kako su naveli u saopštenju, prevazilazi potrebu za kriviènopravnom zaštitom èasti i ugleda pojedinaca. Grupa NVO uputila je danas premijeru Igoru Lukšiæu zajednièki stav povodom toga, a uputiæe ga i svim skupštinskim Odborima koji æe raspravljati o Predlogu zakona o izmjenama i dopunama Kriviènog zakonika. Dekriminalizacija klevete i uvrede, dodaje se, samo za novinare nije prihvatljivo rješenje. “Jer je diskriminatorno u odnosu na ostale koji takoðe zaslužuju pojaèanu zaštitu od kriviènog progona, jer govore o temama od javnog interesa, kao što su politièari, književnici, nauènici, umjetnici, aktivisti nevladinih organizacija i ostali”, poruèile su NVO. Oni navode da se istorijski potvrdilo da su procesuiranja neistomišljenika zbog klevete i uvrede više puta poslužila za gušenje slobodne rasprave o pitanjima od javnog znaèaja u Crnoj Gori. Kako su saopštili, Crna Gora je prevazišla potrebu za zaštitom èasti i ugleda putem državne, kriviènopravne represije, koja je, dodaje se, bila neophodna kada su se ugled i èast branili fizièkim nasiljem pa i ubistvima, što je predstavljalo opasnost po javni poredak. Iz NVO su kazali da se još dešava da osuðeni zbog uvrede i klevete odlaze u zatvor, što je, kako smatraju, sankcija koju evropski standard slobode izražavanja dozvoljava samo u sluèaju govora mržnje i pozivanja na nasilje. “Neprecizne formulacije ovih kriviènih djela ”ko uvrijedi drugog”, ”iznošenje ili pronošenje neistinitog što može štetiti èasti i ugledu” dozvoljavaju proizvoljna tumaèenja, koja su u praksi naših sudova bila posebno restriktivna za slobodu izražavanja èak i u sluèaju govora o temama od javnog znaèaja, suprotno evropskom standardu”, saopštile su NVO. Drugi elementi tih kriviènih djela, kako su naveli, ne obezbjeðuju primjenu evropskih standarda i djeluju obeshrabrujuæe za slobodu izražavanjam na primjer – iako dokaže istinitost svojih tvrdnji i bude osloboðen odgovornosti za klevetu, okrivljeni se opet može kazniti za uvredu. “Kažnjava se i za prenošenje veæ objavljenih informacija, teret dokazivanja istinitosti je uvijek na okrivljenom, iako je to suprotno pretpostavci nevinosti, i iako je tužilac po pravilu u boljoj situaciji da dokaže da ono što je okrivljeni izjavio nije taèno, prilikom odreðivanja kazne nije propisano da se vodi raèuna o finansijskoj sposobnosti okrivljenog”, objasnili su iz NVO. U saopštenju su naveli i da dovoljna zaštita èasti i ugleda postoji u graðanskom postupku, u kome treba obezbijediti primjenu standarda iz prakse Evropskog suda za ljudska prava, ukljuèujuæi i razumno ogranièenje naknade štete koju je moguæe dosuditi. “Sabiranje iznosa kazne u kriviènom i naknade štete u parniènom postupku po pravilu dovodi do nesrazmjernog ogranièenja slobode izražavanja u odnosu na evropski standard”, navele su NVO. Kako su kazali, osam država Evrope do sada je dekriminalizovalo klevetu i uvredu, dok je veæina ostalih država prestala da primjenjuje ova krivièna djela. „Specijalni izvestilac Ujedinjenih nacija za slobodu izražavanja, Predstavnik za slobodu medija OEBS i Specijalni izvestilac OAD, u zajednièkoj izjavi 2002. godine založili su se za ukidanje kriviènih dela klevete i uvrede. Njih je 2007. godine podržao i Evropski komesar za ljudska prava koji je zatražio od država èlanica Savjeta Evrope da odmah proglase moratorijum na primjenu kriviènih zakona u ovoj oblasti“, navodi se u saopštenju. NVO smatraju i da ozbiljno treba razmotriti brisanje svih kriviènih djela iz Glave 17 Kriviènog zakonika (krivièna djela protiv èasti i ugleda), koja predstavljaju varijacije uvrede i klevete. „Posebno krivièno djelo povreda ugleda Crne Gore – njene zastave, grba ili himne, za koje je propisana zatvorska kazna i gonjenje po službenoj dužnosti, te je kao takvo posebno suprotno meðunarodnim standardima“, kazali su iz NVO. Zajednièki stav uputili su Tea Gorjanc Preleviæ iz Akcije za ljudska prava, Milan Šaranoviæ iz Centra za antidiskriminaciju Ekvista, Milica Kovaèeviæ iz Centra za demokratsku tranziciju, kao i Daliborka Uljareviæ iz za graðansko obrazovanje. Stavove su uputili i Zlatko Vujoviæ iz Centra za monitoring, Ana Novakoviæ iz Centra za razvoj nevladinih organizacija, Akao i predstavnici Centra za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA i Evropskog pokreta u Crnoj Gori, Ljupka Kovaèeviæ i Momèilo Raduloviæ. Meðu predstavnicima NVO su i Darko Pajoviæ iz Grin houm /Green Home/, Biljana Alkoviæ iz Fondacije za stipendiranje Roma, Boris Raoniæ iz inicijative mladih za ljudska prava, kao i Stevo Muk iz Instituta Alternativa. Stavove su uputili i istraživaè kršenja ljudskih prava, Aleksandar Zekoviæ, Ivana Vujoviæ iz Juventasa, Vanja Æaloviæ iz Mreže za afirmaciju nevladinog sektora, Ljiljana Raièeviæ iz sigurne ženske kuæe i ornitolog Darko Saveljiæ. (kraj) boj/žug