Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Stvaranje sigurnog zakonodavnog okvira, kao i djelotvorniji i efikasniji sistem inspekcijskog nadzora doprinijeli bi većem stepenu povjerenja građana u institucije koje se bave zaštitom radnih prava, ocijenila je predstavnik Unije slobodnih sindikata (USSCG), Ivana Mihajlović. Ona je saopštila da veći stepen sindikalne organizacije i neselektivni pristup kada je u pitanju primjena zakona, takođe mogu doprinijeti većem povjerenju građana u institucije koje se bave zaštitom radnih prava. „Veća informisanost poslodavaca i zaposlenih, kao i bolja sindikalna organizacija predstavljaju prvi korak ka ujedinjenju radnika, što doprinosi efikasnijoj zaštiti njihovih prava“, kazala je Mihajlović na okruglom stolu, koji su organizovali USSCG i Asocijacija za demokratski prosperitet (ADP) - Zid, pod nazivom Povjerenje građana u institucije koje se bave zaštitom radnih prava u Crnoj Gori. Ona smatra da je u cilju povećanja stepena povjerenja građana u institucije koje se bave radničkim pravima neophodno obezbijediti i neselektivni sistem politike kažnjavanja. „Visok stepen nepovjerenja prema inspekcijskim organima zabilježeno je zbog sumnje građana u efikasnost zaštite ili predubjeđenja da inspekcija ne može pružiti dovoljno dobru zaštitu, ukoliko je poslodavac dovoljno #jak# da može izbjeći kaznu“, rekla je Mihajlović. Ona je dodala da građani, odnosno zaposleni nijesu u dovoljnoj mjeri informisani i edukovani o sopstvenim radničkim pravima. „Neophodno je da se uloži dodatni napor u cilju bolje informisanosti i edukacije radnika o njihovim pravima, iako je zabilježen pomak u odnosu na prethodni period“, ocijenila je Mihajlović. Kada su u pitanju mehanizmi zaštite prava radnika, ona tvrdi da je obraćanje poslodavcima u cilju otklanjanja nepravilnosti i kršenja nedovoljno efikasno. „Obraćanje poslodavcima bi trebalo da bude najefikasniji mehanizam zaštite prava radnika, ali u praksi to nije toliko efikasan mehanizam i ne daje odgovarajuće rezultate“, navela je Mihajlović. Prema njenim riječima, inspekcijski organi predstvaljaju efikasan i brz mehanizam zaštite, s obzirom na veliki broj ovlašćenja kada je u pitanju nadzor nad primjenom opštih propisa o radu, što im daje dominantnu ulogu u regulisanju ukupnih radnih odnosa. „Inspekcijski organi su veoma značajni u slučajevima kada radnici žele da se izbore za sopstvena prava i kada prevaziđu strah zbog negativnih posljedica koje izazivaju obraćanje inspektorima“, kazala je Mihajlović. Ona smatra da povećane inspekcijske kontrole za vrijeme vjerskih i državnih praznika i u vrijeme turističke sezone, nijesu doprinijele većem stepenu povjerenja građana u institucije. „Uvođenje Call centara na kojima se mogu anonimno prijavljivati nepravilnosti, kao i centralizovani sistem inspekcije rada pod Uprave za i poslove, takođe nijesu dovele do većeg stepena povjerenja građana u institucije koje se bave zaštitom prava radnika“, saopštila je Mihajlović. Ona tvrdi da je neophodno kadrovski jačati Inspekciju rada i obezbijediti im kvalitetne uslove za obavljanje rada. „Inspektori rada nemaju dovoljno kvalitetne uslove u smislu opremljenosti i prostora. Dobar IT sistem koji bi povezao podatke, olakšao posao i protok informacija ubrzale obavljanje njihovog posla“, rekla je Mihajlović. Predstavnik Ministarstva rada i socijalnog staranja, Tijana Prelević, kazala je da je oblast crnogorskog radnog zakonodavstva normativno dovoljno pokrivena i u narednom periodu će taj Vladin resor podići tu oblast na još veći nivo. „Propisima iz oblasti radnog zakonodavstva uspostavljaju se novi razvojni ciljevi u okviru zaštite radnika u njihovoj radnoj i socijalnoj sredini, temeljeni na provjerinim iskustvima i dostignućima evropskog zakonodavstva“, navela je Prelević. Ona je saopštila da zaštita radnih prava i njihova efikasnost u velikoj mjeri zavisi od socijalnih i ekonomskih uslova, stepena ekonomskog razvoja i tradicije države. "Za njihovo utemeljenje i poštovanje najvažniji je zakonodavni okvir kojim su definisani subjekti i njihova prava i obaveze, međusobne odnosi, odgovornosti, aktivnosti i sredstva za njihovo postizanje“, rekla je Prelević. Ona je dodala da se poseban akcenat stavlja na način propisivanja osnova za zaposlene za zaštitu prava iz rada i da mogu da ih ostvare neposredno kroz institutcije sistema. „Zaposlenog koji smatra da njegovo pravo nije ostvareno, omogućeno je da ta prava ostvari preko Uprave za inspekcijske poslove (UIP), odnosno preko Inspekcije rada, nadležnog suda ili posredstvom Agencije za mirno rješavanje sporova“, precizirala je Prelević. Predstavnik Inspekcije rada, Zoran Ratković, naveo je da je taj organ veoma važna karika u sistemu zaštite radnika, čija se uloga ogleda u tome da učestvuje aktivno u kreiranju radnog zakonodavstva i proaktivno primjenjuje te propise. „Prioriteti Inspekcije rada su suzbijanje rada na crno i postupanje po inicijativama građana. Crnogorsko radno zakonodavstvo je odgovorilo u smjeru suzbijanja rada na crno“, kazao je Ratković. Kada je u pitanju postupanje na inicijativama građana, on je rekao da je prošle godine zabilježeno skoro dvije hiljade inicijativa, dok je više od jedne trećine anonimno. „To što građani podnose sve više inicijativa je pozitivan trend, ali anonimnost ostavlja međuprostor između komunikacije inspektora i podnosioca inicijative u pogledu sprovođenja te inicijative na odgovarajući način“, objasnio je Ratković. On smatra da to što Zakon o o inspekcijskom nadzoru propisuje mogućnost svakog građanina da može inicira postupak u vezi sa kršenjem propisa iz oblasti radnog zakonodavstva i obavezu inspektora da odgovori na svaku inicijativu, ostavlja prostor za zloupotrebe. „Zloupotrebe se najčešće odnose na inicijative koje se ponavljaju po nekoliko puta, pri čemu se podnosioci inicijative ne interesuju za ishod, već iniciraju zbog pritiska na poslodavce“, rekao je Ratković. On je dodao da je Inspekcija rada u proteklom periodu zatekla preko tri hiljade ljudi bez ugovora o radu, od čega su njih dvije trećine uveli u legalne tokove. „Od toga je jedna trećina stranih državljana, koji su za vrijeme turističke sezone koncentrisani na primorje i ne biraju sredstva da dođu do radnog mjesta“, naveo je Ratković. Izvršni direktor ADP Zid, Igor Milošević, je kazao da je njihovo istraživanje, koje se ne smatra generalnim stavom već trendom među mladima, pokazalo da više od dvije trećine građana, odnosno njih preko 70 odsto nema povjerenje u institucije koje se bave zaštitom prava radnika. „Povjerenje građana u institucije koje se bave zaštitom radnih prava, pitanje je koje postaje sve važnije u savremenim društvima“, rekao je Milošević. Uzrok nepovjerenja u institucije koje se bave zaštitom prava radnika su, kako je zaključio, neizvjesnost, strah za egzistenciju i perspektivu dostojanstvenog života, čime se ugrožavaju osnovni elementi humane bezbijednosti građana. (kraj) mar/nar