Podgorica, (MINA) - Prepoznatljivo obilježje djelovanja svake politièke partije je njen politièki program. Osnovni ciljevi koji proizilaze iz politièkih programa se ostvaruju kroz konkretno politièko djelovanje grupacije. Istrajnost programskih ciljeva i zadataka je svojstvo koje svakoj politièkoj partiji donosi prepoznatljivu politièku ideologiju i politièku kulturu. Mjera konzistentnosti u sferi politièke kulture «mjeri» se istrajnošæu i temeljnim trajanjem programske norme. Programe politièkih stranaka, uobièajno, kreiraju najbolji struènjaci iz oblasti politikološke i društvene misli. Nevažno je da li su to struènjaci koji su pripadnici ili simpatizeri stranke ili profesionalci koji posao iz struke obavljaju za odreðenu nadoknadu. Shodno ideološkoj i politièkoj profilaciji stranke oni kreiraju i osnovne, prepoznatljive programske ciljeve odreðene partijske grupacije Sprovoðenje programa svake politièke stranke, onako kako je on formulisan, u naèelima je veoma bitno za bolje funkcionisanje same stranke kao i cjelokupnog partijskog, a samim tim i politièkog ambijenta Crne Gore. U politièkom programu stranke se ogleda intelektualna i avangardna snaga i potencijal stranke neophodan za postizanje odreðenog izbornog kapaciteta i kreiranje demokratskog ambijenta društva. U svom programu svaka stranka mora mnogo kvalitetnije odgovoriti na mnoga društvena pitanja i naèine njihovog razrešenja, ukoliko ostvari znaèajniji izborni rezultat. U programu se ogleda ukupni intelektualni kapacitet kojim stranka raspolaže. Na taj naèin politiku æe kreirati struènjaci iz politikološke struke, a ne politikantni. Kreiranjem programa na struènim osnovama, a ne parcijalno laièkim, stvaraju se moguænosti da se stranke bave politikom, a ne politikanstvom. Na taj naèin politika postaje disciplina struènih ljudi, profesionalno odgovornih prema svojoj profesiji, a ne djelatnost kojom se bave dokoni ljudi koji politiku doživljaju, tumaèe i objašnjavaju kao spoj ekstremizma i primitivizma. Politièki programi, uglavnom, kod veæine stranaka koje djeluju u predpolitièkom stanju su mrtvo slovo na papiru, a u konkretnom politièkom djelovanju primat dobijaju dnevni zahtjevi koji nijesu programski kreirani niti uoblièeni. Na taj naèin zalažuæi se u programima za jedno, a prakticirajuæi drugo, èitav sistem djelovanja stranaka, a prije svih opozicionih, mada ni vladajuæe nijesu daleko odmakle, je sistem èekanja. Èekaju se rješenja koja æe doæi odnekud, pri èemu se osnovni programski ciljevi zamrzavaju. Primjeæuje se da i stranke koje su se do kraja zalagale za odreðene ciljeve i tvrdokorno ih promovisale odstupaju od njih i zagovaraju nešto drugo. Identitet politièkih stranaka na osnovu programskih ciljeva jasno je prepoznati. Zapaža se da je kada su u pitanju stranke dominantan onaj koji je obojen nužno ideološki. Centralni dio programskih orijentacija veæine stranaka odvija se u vezi sa odreðenim nacionalnim, religijskim, politièko teritorijalnim i drugim zahtjevima. Zahtjevi su u vezi sa politièkim sistemom i ideološkim preferencijama. Znaèaj ekonomskih programskih zadataka je minimalizovan i velikim dijelom se marginalizuje. Niti partije na vlasti, niti opozicione partije u Crnoj Gori u svojim programskim zadacima, ili makar u njihovoj odreðenoj evolutivnoj ravni, ne bave se temeljnim pitanjima razvoja društva koji se tièu tegobne modernizacije, odnosno tranzicije i degeneracije i propasti društvene zajednice. Da se ne govori o tome da, pogotovo, vladajuæe partije u svojim programima ne daju ni minimum odreðenih efekata sa kojima bi se prevazišli aktuelni krizni momenti. Teški momenti socijalne i ekonomske krize i niskog i opadajuæeg kvaliteta života, koji svih turobnih godina crnogorske tranzicije prate veæinu graðana, ostaju bez odgovora u programima politièkih partija. Istina, treba naglasiti da u poslednjim godinama prvog desetljeæa treæeg milenijuma politièke partije, neko malo sporije i teže, prelaze sa ideoloških i politièkih programskih zadataka na one konkretnije životne, ekonomske i socijalne. U programima politièkih partija postoji opšti stepen saglasnosti oko nastojanja ka poboljšanju kvaliteta života i odreðenim širim integracionim procesima, ali sve druge teme su dijametralno suprotne od partije do partije. Mali broj pitanja oko kojih postoji saglasnost u politièkim programima partija koje djeluju u Crnoj Gori, ukazuje na velike razlike u poimanju politike, društva i demokratije. Stanje analize programa politièkih partija pokazuje da partije u velikoj mjeri svoje politièke programe doživljavaju kao neophodan uslov za formu svoga postojanja i egzistiranja, a ne kao identitetsku prepoznatljivost prema kojoj æe glasaèi, a pogotovo oni neopredijeljeni odluèivati kome dati svoj glas. Treba naglasiti da je moguæe uporediti stvarne programe i stvarnu politiku u mnogo veæoj mjeri kod onih partija koje uèestvuju u sistemu vlasti, dok je to znatno teže kod partijskih grupacija koje su u opoziciji. Taj pouzdani kriterijum ostvarivanja rezultata u praksi ne lišava odgovornosti ni one partije koje ne uèestvuju u vlasti od procjena njihove konzistentnosti u smislu politièke kulture. (kraj) žug