Beograd, (MINA-BUSINESS) - Domaæi i strani investitori u Srbiji, Bugarskoj i Rumuniji poèeli su da grade pogone za proizvodnju alternativnih vrsta goriva, pokušavajuæi da smanje zavisnost od nafte, èija cijena stalno raste. Internet portal Sautist juropien tajms /Southeast European Times/ podsjeæa da je do nedavno, moguænost korišæenja biodizela kao motornog goriva na Balkanu bila pominjana sa podsmijehom. »Meðutim, više nije tako. Gorivo dobijeno preradom industrijskih biljaka, uglavnom uljane repice i suncokreta, postalo je znaèajna investicija«, ocjenjuje portal. Pravila Evropske unije (EU) propisuju da najmanje dva odsto dizela na tržištu ove godine mora da bude biljnog porijekla, sa godišnjem poveæanjem udjela na tržištu od 0,75 odsto do 2010. godine. Rumuni su prvi koji su krenuli u bitku za udio na tržištu, kako domaæem, tako i evropskom. Ta zemlja sada proizvodi tri miliona tona biodizela godišnje. Portugalska firma Martifer gradi fabriku biodizela u Lehliu Gari, u okrugu Kalarasi. Taj projekat, vrijedan 47 miliona EUR, biæe završen naredne godine. Planirani su veliki kapaciteti – do sto hiljada tona biodizela godišnje – što predstavlja treæinu rumunske potrošnje ekološkog goriva. Biæe posla i za poljoprivrednike, pošto ta kolièina goriva zahtijeva obradu pedeset hiljada hektara zemlje. Drugi projekat, vredan 133 miliona EUR, vodi MAN Ferostal, ogranak njemaèkog MAN-a. Ta firma gradi pogone u Atelu i Loamnu, u okrugu Sibiu, koji bi do 2008. godine trebalo da proizvodi 400 tona goriva dnevno od 120 hiljada hektara biljnih kultura. Naftna kompanija Rompetrol takoðe se nada svom parèetu kolaèa, sa godišnjom proizvodnjom od šezdeset hiljada tona naredne godine. U susjednoj Bugarskoj, lokalni snabdjevaè goriva EKO Petroleum saopštio je da æe naredne godine poèeti izgradnju fabrike biodizela u Vidinu, u sjeveroistoènom dijelu zemlje. Taj pogon trebalo bi da košta oko šezdeset miliona EUR. Do 2008. godine, trebalo bi da proizvodi 150 hiljada tona biodizela godišnje, i to od 400 hiljada tona od repice gajene na 250 hiljada hektara zemlje. Srbija planira da izgradi svoju prvu fabriku naredne godine. Domaæi proizvoðaè biljnih ulja, Viktorija Grup iz Šida u Vojvodini, planira da sagradi pogon vrijedan 15 miliona EUR, koji æe proizvoditi sto hiljada tona biodizela godišnje od uljane repice, soje i suncokreta. Biogorivo, navodi portal, nije nepoznanica za Srbiju. Tokom sankcija 1995. godine, Poljoprivredni kombinat Beograd proizveo je oko deset hiljada tona takvog goriva. Meðutim, srpska država u tom poslu još ne uèestvuje. Važnost državne pomoæ može se vidjeti na primjeru Brazila. Tokom prve naftne krize 1973. godine, kada je cijena nafte uèetvorostruèena, Brazilci su poèeli da razmišljaju o rješenjima. Tada su uvozili osamdeset odsto goriva, kao što je to sluèaj danas na Balkanu, i na to trošili polovinu državnih prihoda. Da bi se oslobodili te zavisnosti, Brazilci su zapoèeli projekat zamjene benzina etanolom, dobijenim iz šeæerne trske. Ove godine, zahvaljujuæi toj odluci, Brazil æe se proglasiti nezavisnim od uvoza nafte. Sa proizvodnjom od 3,6 milijardi galona etanola i izvozom istog u vrijednosti od 600 miliona USD, Brazil pokriva polovinu svjetskog tržišta. Na domaæem tržištu, sedam od deset automobila kao gorivo koristi etanol, koji je tri puta jeftiniji od benzina. Etanol poèinju da koriste èak i avioni. U trenutku kada cijene nafte ponovo zabrinjavaju cijeli svijet, brazilsko èudo privlaèi više pažnje nego ikada. U Sjedinjenim Državama, gde se etanol proizvodi od kukuruza, planirano je poveæanje proizvodnje. Amerièka istraživanja o smanjenju troškova proizvodnje mogla bi da budu izuzetno zanimljiva za balkanske zemlje, pošto je proizvodnja etanola od kukuruza trideset odsto skuplja nego od šeæerne repe. Zemlje Balkana definitivno su u poziciji da proizvode kukuruz. Rumunija veæ proizvodi oko deset miliona metrièkih tona godišnje, Srbija 6,3 tone, a Hrvatska 2,2 miliona tona. Kapaciteti proizvodnje su daleko veæi od tih brojki. Brazilski primjer pokazuje da država mora da uvede korišæenje etanola, pošto je prva faza uvijek ekonomski neisplativa. Poljoprivrednici moraju da dobijaju subvencije za uzgoj proizvodnju kukuruza, uljane repice i drugih sirovina. Vlasti moraju da finansiraju širenje mreža pumpi na kojima se toèi novo gorivo i da zahtijevaju od državnih institucija da koriste vozila sa pogonom na biodizel ili etanol. Sljedeæi korak su poreske olakšice za korišæenje ekoloških vozila, a zatim i kvote za korišæenje biogoriva. (kraj) bvm