Podgorica, (MINA) – Crna Gora je postigla veoma dobre rezultate na nivou zaštite javnog zdravlja zahvaljujući djelovima sistema koji su pokazali zavidan kapacitet da uspješno upravljaju zdravstvenom krizom, ali i odgovornosti i disciplinovanosti građana, ocijenjeno je iz Centra za građansko obrazovanje (CGO). Ta nevladina organizacija (NVO) je objavila izvještaj „Crna Gora i korona – stanje nacije u prvih šest sedmica“, koji analizira institucionalni okvir i praksu, poštovanje ljudskih prava, zatim poziciju opozicije, medija i civilnog društva. U izvještaju se naglašava da poštovanje demokratskih principa i ljudskih prava i sloboda, na jednoj strani i zaštita javnog zdravlja, na drugoj strani ne mogu i ne smiju biti suprotstavljeni koncepti. Poseban osvrt je, kako su naveli iz CGO, dat na krizni menadžment koji su karakterisali formalni nedostaci i politički izbori, a što je bilo vidljvo kroz nepoznanice oko osnova za formiranje, nadležnosti i način rada Nacionalnog koordinacionog tijela za zarazne bolesti (NKT), ali unutrašnje odgovornosti unutar čitavog sistema. „Sve to je obilježilo partijsko kadriranje u kojem su marginalizovani nezavisni stručnjaci. Analizirane su i mjere koje je NKT donosio, kao i način komunikacije prema različitim javnostima“, kaže se u saopštenju. Dodaje se da je, među pozitivnim, a nedovoljno medijski komuniciranim aspektima, istaknut rad Ministarstva vanjskih poslova u procesu vraćanja crnogorskih državljana u vrijeme pandemije u Crnu Goru. Ocijenjeno je da je obrazovni sistem transformisan u vrlo brzom roku kako bi đaci i studenti učili kući, što je pratio veliki trud, entuzijazam i posvećenost u tom sistemu, ali i dodatni angažman samih roditelja i drugačiji pristup djece. “U Crnoj Gori ni u redovnim okolnostima ne postoji potreban balans tri grane vlasti, kao ni nezavisnost onih instititucija koje su kao takve formalno-pravno pozicionirane, a taj disbalans je u prvih šest sedmica pandemije bio još izraženiji”, kaže se u saopštenju. Iz CGO-a su naveli da je Skupština “praktično bila na respiratoru”, bez plenarnog okupljanja do prije neki dan, ali i bez inicijative da aktivno učestvuje u rješavanju problema i da obavlja svoju kontrolnu funkciju u odnosu na Vladu. “Vlada je Skupštini poslala izvještaj o aktivnostima u suočavanju sa COVID-19 bez ijedne naznake da je došlo do bilo kakvih propusta ili poteškoća u radu vladinih organa i sa hvalospjevnim tonom, uz vješto izbjegavanje svih “nezgodnih” aspekata”, kaže se u saopštenju. Iz CGO-a su ocijenili da rad Vlade karakteriše netransparentnost. “Nema podataka o datumima održavanja i sadržaju osam sjednica od 19. marta do 24. aprila, a nijesu dostupni ni integralni materijali sa tih sjednica kako je to do sad bila praksa”, kaže se u saopštenju. Navodi se da je u čitavom periodu objavljeno samo nekoliko saopštenja iz kojih se saznaje da je “Vlada Crne Gore bez održavanja sjednice, a na osnovu pribavljene saglasnosti većine članova” donijela niz odluka i iz kojih se vidi da su donošene odluke i o pitanjima koja nijesu bila urgentna. Iz CGO-a su kazali da je ostalo nedovoljno pojašnjeno koliko su tačno sredstava donirali privrednici, a posebno oni koje je premijer pozvao direktno i kojima se izraženo zahvaljivao, poput Statisa, šinavatre i Pue, kao i koji su privrednici u trenutnoj situaciji i potencijalno zaradili. Dodaje se da su se izvještaji o načinu trošenja sredstava sa računa NKT-a ipak počeli periodično i zbirno objavljivati posljednjih sedmica. „Nije bilo ozbiljnijih pritužbi na rad policije, inspekcija, Vojske, i drugih organa koji su se starali o primjeni mjera i naredbi, ali je još rano za zaključak da su sve ovo vrijeme radili u skladu sa zakonima i propisima“, kaže se u saopštenju. Iz CGO-a su ocijenili da pandemija koronavirusa, iako je zaustavila mnoge važne procese, nije uticala na nastavak sistemskog “pokoravanja” institucija koje zakonski okvir definiše kao nezavisne – poput Agencije za sprječavanje korupcije (ASK) i Agencije za zaštitu ličnih podataka (AZLP). “Pitanje zapošljavanja u organima javnog sektora je obično u fokusu opozicije, medija i NVO. Tokom pandemije, mnogima je promaklo na desetine javnih oglasa koje su raspisivale škole, Poreska uprava, Ministarstvo odbrane”, kaže se u saopštenju. Dodaje se da su posebno elaborirani sistemsko kršenje ljudskih prava kroz objavljivanje spiska osoba u samoizolaciji, primjena spornog člana 398 Krivičnog zakonika koji se odnosi na širenje panike i nereda, ali i mjera za ograničavanje kretanja i zabranu okupljanja građana, koje su donešene bez sprovođenja ustavnih procedura. “Na sva ta kršenja ljudskih prava, institucije u Crnoj Gori su “ostale doma” i ćutale. Kad je riječ o primjeni mjera i naredbi, ukazano je na neujednačenost prakse u sankcionisanju”, kaže se u saopštenju. Iz CGO-a su kazali da preovladava utisak da je opozicija uglavnom bila u (samo)izolaciji, uz nešto jače reakcije nakon objavljivanja Vladinih ekonomskih mjera. “Opozicija je predložila niz mjera, među kojima je bilo ozbiljnih i vrijednih, ali i populističkih prijedloga. Vlada je uglavnom ignorisala sve što je dolazilo od opozicije“, kaže se u saopštenju. U izvještaju se navodi da je nevladin sektor djelovao sa smanjenim intenzitetom i promijenjenim režimom rada, što je uticalo na obuhvat tema i korisnika. Navodi se i da su se mediji „uglavnom pokazali imuni na terapiju koju im je Vlada davala“. „što je ilustrovano i činjenicom da samo u Crnoj Gori nijedan medij i medijska organizacija nijesu našli ništa sporno u konferencijama za novinare NKT-a bez novinara“, kazali su iz CGO. Ipak, kako su naveli, nijesu svi mediji podjednako “otupili” oštricu. „I čini se da se posljednjih dana više otvaraju i one teme koje ne diktira vlast”, dodaje se u saopštenju. (kraj) nik/gop