Podgorica, (MINA) - Evropski sud za ljudska prava u Strazburu u predmetu Siništaj protiv Crne Gore utvrdio je povredu prava na pravično suđenje zagarantovanog Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, zbog prekomjerne dužine trajanja postupka pred Ustavnim sudom. Iz Kancelarije zastupnika Crne Gore pred Evropskim sudom kazali su da je Sud utvrdio da je vrijeme koje je bilo potrebno Ustavnom sudu da odluči u tom predmetu bilo prekomjerno i nije ispunilo zahtjev „razumnog roka“. Evropski sud je, kako je saopšteno, presudom obavezao Crnu Goru da podnosiocu predstavke isplati u roku od tri mjeseca, od dana pravosnažnosti, 1,5 hiljada EUR na ime nematerijalne štete i 450 EUR na ime troškova i izdataka sa pripadajućim kamatama koje bi se mogle naplatiti. Kako su naveli iz Kancelarije zastupnika, predstavku je podnio crnogorski državljanin Siništaj Anton, koji je presudom Višeg suda u Podgorici od 2008. godine oglašen krivim za krivično djelo udruživanje radi protivustavne djelatnosti i pripremanje djela protivustavnog uređenja i bezbjednosti Crne Gore, u cilju stvaranja teritorijalne regije naseljene albanskim stanovništvom u okvirima Crne Gore, sa posebnim statusom suprotnim ustavnom uređenju države. Iz Kancelarije zastupnika rekli su da je Siništaj zbog toga osuđen na jedinstvenu kaznu zatvora od šest godina, u koju mu se uračunava vrijeme provedeno u pritvoru od 9. septembra 2006. do 5. avgusta 2008. godine. „Navedena presuda je od Apelacionog suda potvrđena 2009. godine, dok je Vrhovni sud presudom iste godine odbio kao neosnovan zahtjev za ispitivanje zakonitosti pravosnažne presude“, kaže se u saopštenju. Iz Kancelarije zastupnika rekli su da je protiv presude Vrhovnog suda podnosilac predstavke 26. marta 2010. godine blagovremeno uložio ustavnu žalbu Ustavnom sudu. „Za blagovremeno postupanje po podnijetoj ustavnoj žalbi, podnosilac predstavke je podnio urgenciju predsjedniku Ustavnog suda na koju nije dobio odgovor“, dodaje se u saopštenju. Navodi se da je Ustavni sud donio odluku 23. jula 2014. kojom je odbio ustavne žalbe podnosioca predstavke, dakle nakon četiri godine, osam mjeseci i 22 dana. Iz Kancelarije zastupnika kazali su da u vrijeme kada je Ustavni sud razmatrao tu ustavnu žalbu na snazi nije bila odredba člana Zakona o Ustavnom sudu koja je propisivala da Ustavni sud u svakom predmetu mora odlučiti najkasnije u roku od 18 mjeseci od dana pokretanja postupka pred tim sudom. Kako su naveli, ta odredba Zakona o Ustavnom sudu prestala je da važi Odlukom Ustavnog suda od 27. septembra 2019.godine, tako da sada ne postoji zakonska odredba koja se odnosi na vrijeme za koje je Ustavni sud u obavezi da odluči. „Međutim, Evropski sud je u prethodnoj presudi Siništaj i drugi protiv Crne Gore od 24. novembra 2015. godine proglasio da ustavna žalba može u principu da se smatra djelotvornim pravnim lijekom od 20. marta 2015. godine, jer je to datum od kada je novo zakonodavstvo stupilo na snagu“, kaže se u saopštenju. Zastupnica Crne Gore pred Evropskim sudom Valentina Pavličić naglasila je da postojanje djelotvornosti pravnog lijeka u nacionalnim okvirima omogućava smanjenje broja predmeta koji bi bili komunicirani Evropskom sudu. S druge strane, kako je rekla, temeljnim, sveobuhvatnim i efikasnim postupanjem u predmetima na nacionalnom nivou treba da se olakša njihovo kasnije razmatranje od Evropskog suda. „Polazeći od činjenice da Konvencija garantuje pravo na suđenje u razumnom roku kao sastavni dio prava na pravično suđenje, poštovanje konkretnog zajemčenog prava odraz je efikasnog pravosuđa i u velikoj mjeri doprinosi jačanju povjerenja javnosti u pravosuđe“, navela je Pavličić. Kako je kazala, sudska praksa Evropskog suda zahtijeva od nacionalnih zakonodavstava da implementiraju djelotvoran, adekvatan i dostupan pravni lijek kojim bi se omogućila zaštita prava na suđenje u razumnom roku. Pavličić je istakla da je primarna obaveza država članica da obezbijede djelotvornu primjenu Konvencije na nacionalnom nivou. Domaći sudovi su, kako je kazala, „čuvari“ u zaštiti ljudskih prava na nacionalnom nivou i treba da obezbijede punu, djelotvornu i direktnu primjenu Konvencije u svijetlu bogate sudske prakse Evropskog suda. „Evropski sud je u presudi ukazao da može da prihvati da je konkretan predmet na neki način bio kompleksan sa stanovišta podnijetih pritužbi podnosioca predstavke“, kaže se u saopštenju. Međutim, kako je navela Pavličić, Evropski sud ne smatra da su te pritužbe bile izuzetno složene ili da je uticaj presude Ustavnog suda prevazilazio okvir pojedinačne predstavke, da bi opravdao prekomjernu dužinu trajanja postupka pred tim sudom. „A naročito imajući u vidu činjenicu da je redovnim sudovima trebalo manje od tri godine i jedan mjesec da sprovedu cjelokupni krivični postupak koji je obuhvatao sedamnaest optuženih na tri nivoa nadležnosti“, kaže se u saopštenju. Navodi se da Evropski sud primjećuje da je u relevantno vrijeme Ustavni sud preduzeo samo jednu procesnu aktivnost koja se odnosila na pribavljanje relevatne dokumentacije od redovnog suda. Pavličić je kazala da Evropski sud nije prihvatio argumente koje je iznijela tužena država, a koji su se ticali ustavnih promjena u državnom uređenju Crne Gore u relevantnom periodu - izbori, mandati i imenovanje novih i razrješenje ranijih sudija, jer se nijesu odnosile na sporna pitanja koja je podnosilac predstavke iznio pred Ustavnim sudom. „Evropski sud je ponovio dobro ustanovljen standard da je obaveza država ugovornica da organizuju pravosudne sisteme, na najbolji način, kako bi sudovi ispunjavali svoje obaveze uključujući i obavezu rješavanja sudskih predmeta u razumnom roku“, dodaje se u saopštenju. Pavličić je ukazala na preventivno djelovanje, kako bi se smanjilo kršenje ljudskih prava na nacionalnom nivou. Ona je navela da nacionalni pravni sistem, a naročito Ustavni sud mora da uloži dodatne napore kako bi obezbijedio efikasnu, adekvatnu i djelotvornu zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda građana. „Ukoliko bi se i u budućim predstavkama koje bi se našle pred Evropskim sudom, zbog prekomjerne dužine trajanja postupka pred Ustavnim sudom, postavilo pitanje eventualnih povreda, isto bi se moglo odraziti na sam stav Evropskog suda o djelotvornosti ustavne žalbe“, kaže se u saopštenju. To bi, kako se navodi, za status Crne Gore, koja teži pristupanju porodici demokratskih evropskih zemalja, koje dijele iste evropske vrijednosti i standarde, bilo ocijenjeno kao nepovoljno. Pavličić je kazala da će ova presuda Evropskog suda u odnosu na Crnu Goru imati izuzetan uticaj u pogledu obaveze poštovanja konvencijskih i evropskih standarda, jer predstavlja izazov za nacionalne institucije, konkretno Ustavni sud, da iznađe rješenja da efikasno odlučuje o podnijetim ustavnim žalbama. „Kako se ne bi ponovila navedena povreda člana 6 Konvencije kod drugih podnosilaca ustavnih žalbi pred Ustavnim sudom Crne Gore“, zaključuje se u saopštenju. (kraj) mip/žug