PREAMBULA Polazeæi od ravnopravnosti dvije države èlanice, države Crne Gore i države Srbije koja ukljuèuje autonomne pokrajine Vojvodinu i Kosovo i Metohiju, trenutno pod meðunarodnom administracijom u skladu s Rezolucijom 1244 Saveta bezbijednosti Ujedinjenih nacija, na osnovu Polaznih osnova za preureðenje odnosa Srbije i Crne Gore od 14. marta 2002. godine. Narodna skupština Republike Srbije, Skupština Republike Crne Gore i Savezna skupština SRJ donose: USTAVNU POVELJU DRŽAVNE ZAJEDNICE SRBIJA I CRNA GORA IME Èlan 1 Ime državne zajednice je Srbija i Crna Gora. NAÈELO RAVNOPRAVNOSTI Èlan 2 Srbija i Crna Gora zasovana je na ravnopravnosti dvije države èlanice, države Srbije i države Crne Gore. CILJEVI Èlan 3 Ciljevi su: • Poštovanje ljudskih prava svih osoba u njenoj nadležnosti, • Oèuvanje i unaprjeðenje ljudskog dostojanstva, ravnopravnosti i vladavine prava, • Ukljuèivanje u evropske strukture, a naroèito u Evropsku uniju, • Usklaðivanje propisa i prakse s evropskim i meðunarodnim standardima, • Stvaranje tržišne ekonomije koja se zasniva na slobodi preduzetništva, konkurenciji i socijalnoj pravdi i • Uspostavljanje i obezbeðivanje neometanog funkcionisanja zajednièkog tržišta na svojoj teritoriji, kroz koordinaciju i harmonizaciju ekonomskih sistema država èlanica u skladu s principima i standardima Evropske unije. Èlan 4 Srbija i Crna Gora ima zastavu, himnu i grb koji se ureðuju zakonom Srbije i Crne Gore. TERITORIJA SRBIJE I CRNE GORE Èlan 5 Teritoriju Srbije i Crne Gore èine teritorije država èlanica Srbije i Crne Gore. Granica Srbije i Crne Gore je nepovrjediva. Granica izmeðu država èlanica je nepromjenljiva, osim uz obostranu saglasnost. ZAJEDNIÈKO TRŽIŠTE I SLOBODA KRETANJA Èlan 6 Ekonomski odnosi u Srbiji i Crnoj Gori zasnivaju se na tržišnoj ekonomiji utemeljnoj na slobodnom preduzetništvu, konkurenciji, liberalnoj spoljno-trgovinskoj politici i zaštiti svojine. Srbija i Crna Gora ima zajednièko tržište. U Srbiji i Crnoj Gori slobodno je kretanje ljudi, robe, usluga i kapitala. Zabranjeno je postavljanje prepreka za slobodan protok robe, ljudi, usluga i kapitala izmeðu države Srbije i države Crne Gore. Za nesmetano funikcionisanje zajednièkog tržišta odgovorne su države èlanice. Srbija i Crna Gora koordinira i sa državama èlanicama harmonizuje ekonomske sisteme. SJEDIŠTE INSTITUCIJA SRBIJE I CRNE GORE Èlan 7 Administrativni centar Srbije i Crne Gore je u Beogradu. Sjedište Skupštine Srbije i Crne Gore i Savjeta ministara je u Beogradu, a sjedište Suda Srbije i Crne Gore je u Podgorici. DRŽAVLJANSTVO Èlan 8 Državljanin države èlanice je i državljanin Srbije i Crne Gore.Državljanin države èlanice ima jednaka prava i obaveze u drugoj državi èlanici kao i njen državljanin, izuzev izbornog prava. LJUDSKA I MANJINSKA PRAVA I GRAÐANSKE SLOBODE Èlan 9 Povelja o ljudskim i manjinskim pravima i graðanskim slobodama, koja je sastavni dio ove povelje, usvaja se po postupku i na naèin predviðen za usvajanje Ustavne povelje. Države èlanice ureðuju, obezbjeðuju i štite ljudska i manjinska prava i graðanske slobode na svojoj teritoriji. Odredbe meðunarodnih ugovora o ljudskim i manjinskim pravima i graðanskim slobodama koji važe na teritoriji Srbije i Crne Gore neposredno se primenjuju. Srbija i Crna Gora prati ostvarivanje ljudskih i manjinskih prava i graðanskih sloboda i obezbjeðuje njihovu zaštitu, u sluèaju kada ta zaštita u državama èlanicama nije obezbjeðena. Dostignuti nivo ljudskih i manjinskih prava, individualnih i kolektivnih i graðanskih sloboda ne može se smanjivati. MEÐUNARODNO PRAVO I ODNOSI Èlan 10 Srbija i Crna Gora je jedan subjekt meðunarodnog prava i èlan meðunarodnih globalnih i regionanih organizacija za èije èlanstvo je uslov meðunarodni subjektivitet. Srbija i Crna Gora uspostavlja meðunarodne odnose s drugim državama i meðunarodnim organizacijama i zakljuèuje meðunarodne ugovore i sporazume. Ratifikovani meðunarodni ugovori i opšte prihvaæena pravila meðunarodnog prava imaju primat nad pravom Srbije i Crne Gore i pravom država èlanica. Države èlanice mogu održavati meðunarodne odnose, zakljuèivati meðunarodne sporazume i osnivati predstavništva u drugim državama, ako to nije u suprotnosti s nadležnostima Srbije i Crne Gore i interesima druge države èlanice. Države èlanice mogu biti èlanice meðunarodnih globalnih i regionalnih organizacija za èije èlanstvo nije uslov meðunarodni subjektivitet. NADLEŽNOST SRBIJE I CRNE GORE Èlan 11 Srbija i Crna Gora ima one nadležnosti koje su joj poverene ovom Ustavnom poveljom. Države èlanice mogu zajednièki povjeriti Srbiji i Crnoj Gori vršenje dodatnih poslova iz svoje nadležnosti. Države èlanice æe obezbijediti finansijska sredstva za obavljanje poverenih nadležnosti i dodatnih poslova Srbije i Crne Gore. SKUPŠTINA SRBIJE I CRNE GORE Èlan 12 Skupština Srbije i Crne Gore odluèuje o Ustavnoj povelji, kao najvišem pravnom aktu Srbije i Crne Gore na naèin utvrðen ovom Ustavnom poveljom i donosi zakone i druge akte o: • institucijama osnovanim u skladu sa ovom Ustavnom poveljom i njihovom funkcionisanju, • primjeni meðunarodnog prava i konvencija koje utvrðuju obaveze o saradnji Srbije i Crne Gore s meðunarodnim sudovima. • proglašenju i ukidanju ratnog stanja uz prethodnu saglasnost skupština država èlanica, • vojnim pitanjima i odbrani, • èlanstvu Srbije i Crne Gore kao subjektu meðunarodnog prava u meðunarodnim organizacijama i pravima i obavezama koja proistièu iz tog èlanstva uz prethodnu saglasnost nadležnih organa država èlanica, • utvrðivanju granica Srbije i Crne Gore, uz prethodnu saglasnost Skupštine države èlanice na èijoj teritoriji je ta granica, • pitanjima koja se odnose na standardizaciju, intelektualnu svojinu, mjere i dragocjene metale i statistiku, • politici useljavanja, davanja azila, viznog sistema i integrisanom upravljanju graniènim poslovima, u skladu sa standardima Evropske unije, • ratifikovanju meðunarodnih sporazuma Srbije i Crne Gore, • godišnjim prihodima i rashodima neophodnim za finansiranje nadležnosti poverenih Srbiji i Crnoj Gori na predlog nadležnih organa država èlanica i Saveta ministara, • sprjeèavanju i uklanjanju prepreka slobodnom kretanju robe, usluga, lica i kapitala u okviru Srbije i Crne Gore, • izboru predsjednika i Savjeta ministara, • zastavi, himni i grbu Srbije i Crne Gore, • vrši i druge poslove iz nadležnosti Srbije i Crne Gore utvrðene ovom Ustavnom poveljom. • Skupština je jednodoma i èini je 126 poslanika, od kojih je 91 iz Srbije i 35 iz Crne Gore. Mandat poslanika je èetiri godine. Poslanici Skupštine Srbije i Crne Gore biraju se iz svake države èlanice u skladu s evropskim i demokratskim standardima, na osnovu zakona država èlanica. Tokom prve dvije godine po usvajanju Ustavne povelje poslanici se biraju posredno, srazmjerno zastupljenosti u Narodnoj Skupštini Srbije i Skupštini Crne Gore. Na prvim izborima poslanici se biraju iz sastava Narodne skupštine Srbije, Skupštine Crne Gore i Savezne skupštine. Ako se u državi èlanici u tom periodu održe parlamentarni izbori, sastav njene delegacije u Skupštini Srbije i Crne Gore biæe usaglašen srazmerno rezultatima izbora. Poslije ovog poèetnog perioda, poslanici Skupštine Srbije i Crne Gore biraju se na neposrednim izborima. Skupština iz reda poslanika bira predsjednika i potpredsjednika Skupštine, koji ne mogu biti iz iste države èlanice. Predsjednik Skupštine i predsjednik Srbije i Crne Gore ne mogu biti iz iste države èlanice. Skupština donosi odluke veæinom glasova od ukupnog broja poslanika, s tim da za odluku glasa i veæina od ukupnog broja poslanika iz svake države èlanice. Predlog zakona Skupštini može podnijeti Savjet ministara, poslanik i Skupština države èlanice. Poslanik ima slobodu govora u Skupštini i uživa imunitet za izgovorene reèi i druga djela izvršena u svojstvu poslanika. Ne može biti pozvan na odgovornost, pritvoren ili kažnjen bez odobrenja Skupštine, osim ako je zateèen u vršenju kriviènog dela za koje je propisana kazna zatvora u trajanju dužem od pet godina. Imunitet, kao i poslanik, uživaju i predsjednik Srbije i Crne Gore, èlanovi Savjeta ministara i sudije Suda Srbije i Crne Gore. Skupština donosi Poslovnik o svom radu. PREDSJEDNIK SRBIJE I CRNE GORE Èlan 13 Predsjednik i potpredsjednik Skupštine predlažu Skupštini kandidata za predsjednika Srbije i Crne Gore. Ukoliko predloženi kandidat ne dobije potrebnu veæinu glasova predsjednik i potpredsjednik skupštine, u roku od 10 dana, predlažu novog kandidata. Ukoliko i taj kandidat ne dobije potrebnu veæinu glasova, Skupština se raspušta i raspisuju se izbori. Ukoliko je izabrani predsjednik Srbije i Crne Gore iz iste države èlanice kao i predsednik Skupštine, tada predsednik i potpredsednik Skupštine zamjenjuju funkcije. Mandat predsjednika Srbije i Crne Gore traje èetiri godine. Predsednik Srbije i Crne Gore ne može dva puta uzastopno biti iz iste države èlanice. Predsednik Srbije i Crne Gore: predstavlja Srbiju i Crnu Goru u zemlji i inostranstvu, • predsedava Savetom ministara i rukovodi njegovim radom, • predlaže sastav Saveta ministara i razrešenje njegovih èlanova, • èlan je Vrhovnog saveta odbrane, • donosi ukaze o postavljenju i opozivu šefova diplomatsko-konzularnih predstavništava Srbije i Crne Gore i prima akreditivna i opozivna pisma stranih diplomatskih predstavnika, • dodeljuje odlikovanja i druge poèasti, • proglašava zakone koje donosi Skupština Srbije i Crne Gore i propise koje donosi Savet ministara, • raspisuje izbore za Skupštinu Srbije i Crne Gore, • obavlja i druge poslove odreðene ovom Ustavnom poveljom. SAVJET MINISTARA Èlan 14 Predsjednik Srbije i Crne Gore predlaže Skupštini kandidate za ministre Savjeta ministara i kandidate za zamjenika ministra spoljnih poslova i zamjenika ministra odbrane. Dva kandidata za ministra su iz iste države èlanice kao i predsednik, a tri iz druge države èlanice. Kandidati za ministra spoljnih poslova i ministra odbrane su iz razlièitih država èlanica kao i njihovi zamenici. Mandat ministara traje èetiri godine. U predstavništvima Srbije i Crne Gore u meðunarodnim organizacijama UN, OEBS, EU, Savjet Evrope države èlanice su predstavljene na paritetnoj osnovi putem rotacije. Naèin predstavljanja i zastupljenosti država èlanica u meðunarodnim finansijskim organizacijama utvrðuje Savjet ministara uz saglasnost nadležnih institucija država èlanica. Zastupljenost država èlanica u diplomatsko - konzularnim predstavništvima Srbije i Crne Gore odreðuje Savjet ministara uz saglasnost nadležnih institucija država èlanica. Skupština glasa za listu kandidata za Savjet ministara. Ukoliko lista ne dobije potrebnu veæinu glasova, predsjednik može predložiti još dva puta liste kandidata. Ukoliko lista kandidata ne dobije potrebnu veæinu u roku od 60 dana od dana predlaganja prve liste kandidata, Skupština se raspušta i raspisuju se izbori. Savjet ministara: • utvrðuje i sprovodi politiku Srbije i Crne Gore, saglasno utvrðenoj zajednièkoj politici i interesima država èlanica, • koordinira rad ministarstava, • predlaže Skupštini zakone i druge akte iz nadležnosti ministarstava, • imenuje i razrješava šefove diplomatsko-konzularnih predstavništava Srbije i Crne Gore i druge funkcionere u skladu sa zakonom, • donosi podzakonske akte, odluke i druge opšte akte za izvršavanje zakona Srbije i Crne Gore, • vrši i druge izvršne funkcije u skladu sa ovom Ustavnom poveljom. Savjet ministara odluke donosi veæinom glasova. U sluèaju jednakog broja glasova odluèujuæi je glas predsjednika, ukoliko je za odluku glasao bar jedan ministar iz druge države èlanice. ODGOVORNOST I PRESTANAK MANDATA PREDSEDNIKA Èlan 15 Predsednik Srbije i Crne Gore za svoj rad odgovara Skupštini. Mandat predsjedniku Srbije i Crne Gore može prestati prije vremena na koje je izabran ostavkom, razriješenjem i raspuštanjem Skupštine. Mandat predsjednika Srbije i Crne Gore prestaje ostavkom kada je konstatuje Skupština. Skupština može razriješiti dužnosti predsjednika Srbije i Crne Gore ako se utvrdi da je povrijedio Ustavnu povelju. Povredu Ustavne povelje utvrðuje Sud Srbije i Crne Gore. Postupak za utvrðivanje povrede Ustavne povelje pokreæe Skupština Srbije i Crne Gore. Predsjednik Srbije i Crne Gore kome je mandat prestao zbog raspuštanja Skupštine nastavlja da vrši dužnost do izbora novog predsjednika. Ako predsjednik Srbije i Crne Gore podnese ostavku ili bude razriješen, njegovu dužnost privremeno do izbora novog predsjednika Srbije i Crne Gore preuzima potpredsjednik Skupštine. Postupak izbora i razriješenja predsjednika Srbije i Crne Gore utvrðuje se zakonom. ODGOVORNOST I PRESTANAK MANDATA SAVJETA MINISTARA Èlan 16 Savjet ministara za svoj rad odgovara Skupštini. Mandat ministara i zamjenika ministara može prestati prije vremena na koje su izabrani ostavkom, izglasavanjem nepoverenja, razrješenjem ili raspuštanjem Skupštine. Ministri i zamenici ministara kojima je prestao mandat obavljaju funkciju do izbora novih. Postupak izbora i prestanka mandata Savjeta ministara utvrðuje se zakonom. MINISTRI Èlan 17 Ministar spoljnih poslova sprovodi i odgovoran je za sprovoðenje spoljne politike Srbije i Crne Gore, pregovara o meðunarodnim sporazumima i predlaže Savjetu ministara kandidate za šefove konzularnih predstavništava Srbije i Crne Gore. Ministar spoljnih poslova koordinira utvrðivanje spoljne politike s nadležnim organima država èlanica. Ministar odbrane je civilno lice. Ministar odbrane koordinira i sprovodi utvrðenu odbrambenu politiku i rukovodi vojskom u skladu sa zakonom i ovlašæenjima Vrhovnog savjeta odbrane. Predlaže Vrhovnom savjetu odbrane kandidate za imenovanje i postavlja, unaprjeðuje i razriješava dužnosti oficire u skladu sa zakonom. Nakon perioda od dvije godine, ministri inostranih poslova i odbrane zamjenjuju funkcije sa svojim zamenicima. Ministar za ekonomske odnose s inostranstvom je odgovoran za pregovaranje i koordinaciju implementacije meðunarodnih sporazuma, ukljuèujuæi ugovorne odnose s Evropskom unijom i koordinaciju odnosa s meðunarodnim ekonomskim i finansijskim institucijama nakon konsultacija s nadležnim ministrima država èlanica. Ministar za unutrašnje ekonomske odnose je odgovoran za koordinaciju i harmonizaciju ekonomskih sistema država èlanica u cilju uspostavljanja i neometanog funkcionisanja zajednièkog tržišta, ukljuèujuæi slobodno kretanje ljudi, robe, usluga i kapitala. Ministar za ljudska i manjinska prava prati ostvarivanje ljudskih i manjinskih prava i s nadležnim organima država èlanica koordinira rad na sprovoðenju i poštovanju meðunarodnih konvencija o zaštiti ljudskih i manjinskih prava. VOJSKA SRBIJE I CRNE GORE Èlan 18 Srbija i Crna Gora ima vojsku koja je pod demokratskom i civilnom kontrolom. Zadatak vojske je odbrana Srbije i Crne Gore, u skladu sa ovom Ustavnom poveljom i principima meðunarodnog prava koja regulišu upotrebu sile. Strategiju odbrane donosi Skupština Srbije i Crne Gore u skladu sa zakonom. Vrhovni komandant vojske je Vrhovni savjet odbrane, koji odluèuje o upotrebi vojske Srbije i Crne Gore. Vrhovni savet odbrane èine predsednik Srbije i Crne Gore i predsednici država èlanica. Vrhovni savet odbrane odluke donosi konsenzusom. Regruti vojni rok služe na teritoriji države èlanice èiji su državljani, uz moguænost služenja na teritoriji druge države èlanice po svojoj slobodnoj volji. Regrutu se garantuje pravo na prigovor savjesti. Nadležnost vojnih pravosudnih organa prenosi se na redovne u skladu sa zakonom. SUD SRBIJE I CRNE GORE Èlan 19 Sud Srbije i Crne Gore èini jednak broj sudija iz obe države èlanice. Sudije Suda Srbije i Crne Gore bira Skupština državne zajednice na predlog Saveta ministara na period od šest godina. Sudije su diplomirani pravnici sa najmanje 15 godina iskustva u struci. Sudije mogu biti samo jednom birane. Nezavisne su u svom radu i ne mogu biti razrešeni dužnosti pre isteka vremena na koje su birani, izuzev u sluèajevima propisanim zakonom. Sud je nadležan da rešava: • sporove izmeðu institucija Srbije i Crne Gore po pitanjima njihove nadležnosti iz Ustavne povelje, • sporove izmeðu Srbije i Crne Gore i jedne ili obije države èlanice ili izmeðu dvije države èlanice po pitanjima iz njihove nadležnosti, • žalbe graðana, kada nisu predviðena druga pravna sredstva, ukoliko im je neka institucija Srbije i Crne Gore ugrozila prava ili slobode koje im garantuje Ustavna povelja, • usklaðenost ustava država èlanica s Ustavnom poveljom, • usklaðenost zakona Srbije i Crne Gore s Ustavnom poveljom, • usklaðenost zakona država èlanica sa zakonom državne zajednice, • zakonitosti konaènih upravnih akata institucija Srbije i Crne Gore. Sud zauzima pravne stavove i mišljenja koji se odnose na ujednaèavanje sudske prakse. Odluke Suda Srbije i Crne Gore su obavezujuæe i bez prava žalbe. Sud je ovlašæen da stavi van snage zakone, druge propise i akta institucija Srbije i Crne Gore koji su u suprotnosti s Ustavnom poveljom i zakonima Srbije i Crne Gore. Organizacija i funkcionisanje Suda Srbije i Crne Gore utvrðuje se zakonom. ODNOSI ZAKONA I NADLEŽNOSTI SRBIJE I CRNE GORE I DRŽAVA ÈLANICA Èlan 20 Ustavna povelja, zakoni i nadležnosti Srbije i Crne Gore i ustavi, zakoni i nadležnosti država èlanica moraju biti usklaðeni. Kada se ocjenjuje usklaðenost zakona ili nadležnosti država sa zakonima ili nadležnostima Srbije i Crne Gore ili država èlanica meðusobno, u radu sjednice Suda Srbije i Crne Gore uèestvuju i odluèuju i sudije ustavnih sudova država èlanica. Kada se ocjenjuju usklaðenost ustava, zakona ili nadležnosti države èlanice s Ustavnom poveljom, zakonima ili nadležnostima Srbije i Crne Gore u radu sjednice Suda Srbije i Crne Gore uèestvuju i odluèuju i sudije Ustavnog suda te države èlanice. Naèin odluèivanja ureðuje se zakonom o Sudu Srbije i Crne Gore. STUPANJE NA SNAGU Èlan 21 Zakoni i drugi akti organa Srbije i Crne Gore stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja. Izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrðeni u postupku njegovog donošenja, može se predvidjeti da zakoni i drugi akti organa Srbije i Crne Gore stupe na snagu najranije danom objavljivanja. POVRATNO DEJSTVO Èlan 22 Zakoni i drugi akti organa Srbije i Crne Gore ne mogu imati povratno dejstvo. Izuzetno, pojedine odredbe zakona, ako to zahtjeva javni interes utvrðen u postupku donošenja zakona, mogu imati povratno dejstvo. PRELAZNE ODREDBE Èlan 23 Ova Ustavna povelja usvaja se u Narodnoj skupštini Republike Srbije i Skupštini Crne Gore u istovjetnom tekstu i stupa na snagu kada se, u tom tekstu, usvoji i proglasi u Skupštini SRJ. Nakon stupanja na snagu ove Ustavne povelje, sva prava i obaveze SRJ prelaze na Srbiju i Crnu Goru, u skladu sa ovom Ustavnom poveljom. Zakoni SRJ u poslovima Srbije i Crne Gore primjenjivaæe se kao zakoni Srbije i Crne Gore. Zakoni SRJ izvan poslova Srbije i Crne Gore primjenjivaæe se kao zakoni država èlanica do donošenja novih propisa od strane država èlanica, osim zakona za koje skupština države èlanice odluèi da se ne primjenjuje. Države èlanice æe izvršiti izmjenu svojih ustava ili donijeti nove ustave, radi usaglašavanja sa ovom Ustavnom poveljom, u roku od šest mjeseci od dana usvajanja Ustavne povelje. IMOVINA SRBIJE I CRNE GORE Èlan 24 Imovina SRJ potrebna za rad institucija Srbije i Crne Gore, koje nastavljaju da funkcionišu, imovina je Srbije i Crne Gore. Imovina SRJ na teritoriji država èlanica, imovina je država èlanica po teritorijalnom principu. Imovina SRJ u inostranstvu imovina je Srbije i Crne Gore. ISTUPANJE IZ DRŽAVNE ZAJEDNICE SRBIJE I CRNE GORE Èlan 25 Po isteku perioda od tri godine, države èlanice imaju pravo da pokrenu postupak za promjenu državnog statusa, odnosno za istupanje iz Srbije i Crne Gore. Odluka o istupanju iz Srbije i Crne Gore donosi se nakon referenduma. Zakon o referendumu donosi država èlanica, vodeæi raèuna o meðunarodno priznatim demokratskim standardima. U sluèaju istupanja Crne Gore iz Srbije i Crne Gore meðunarodni dokumenti koji se odnose na SRJ, posebno Rezolucija 1244 SB UN, odnosili bi se i u cjelosti važili za Srbiju, kao sljedbenika. Država èlanica koja to pravo iskoristi ne nasljeðuje pravo na meðunarodno-pravni subjektivitet, a sva sporna pitanja posebno se regulišu izmeðu države-sljedbenika i osamostaljene države. U sluèaju da se obije države èlanice u referendumskom postuku izjasne za promjenu državnog statusa, odnosno nezavinost, u postupku sukcesije regulišu se sva sporna pitanja, kao u sluèaju bivše Jugoslavije. PROMJENE USTAVNE POVELJE Èlan 26 Promena ove Ustavne povelje vrši se po postupku i na naèin na koji se donosi Ustavna povelja. ZAKON O SPROVOÐENJU USTAVNE POVELJE Èlan 27 Zakon o sprovoðenju Ustavne povelje donosi se na isti naèin i istovremeno sa Ustavnom poveljom.