Washington, (Montena-business) – Bruto društveni proizvod (BDP), u zemljama srednje i istoène Evrope koje su u posljednjih deset godina bile u procesu tranzicije zabilježio je razlièita kretanja, rezultat je istraživanja Svjetske banke. Razlike su osim u BDP, primijeæene u broju siromašnih graðana, koji žive sa manje od dva USD na dan, kao i u nejednakosti primanja. Uzroke razlika ispitivali su analitièari Svjetske banke, koja je objavila novu studiju pod nazivom Tranzicija - prvih deset godina; Analiza i pouke za istoènu Evropu i bivši Sovjetski Savez. Prema zakljuècima ranijih istraživanja Svjetske banke, u prvom dijelu decenije tranzicije odluèujuæi uticaj imali su poèetni uslovi u svakoj zemlji. U drugoj polovini devedesetih mnogo veæi broj èinilaca zajednièki je djelovao na privredna kretanja. Najvažniju ulogu odigralo je podsticanje razvoja privatnog preduzetništva i uvoðenje budžetske discipline, odnosno ukidanje povlašæenog odnosa prema velikim državnim monopolima i kompanijama javnog sektora. Autori istraživanja zakljuèili su da u idealnom sluèaju rast podsticaja privatnog preduzetništvu, koje je neuporedivo efikasnije od restrukturiranih kompanija. Razvijeni privatni sektor može ublažiti socijalne probleme koje neizbježno donosi ukidanje povlašæenog tretmana javnog sektora ili velikih nacionalnih monopola. Nezanemarljiv je uticaj koji je imala razlièita politika u pojedinim zemljama na podruèju privatizacije, tržišta rada, reforme penzionog sistema, ulaganja u zdravstvo i školski sistem, kao i dogaðaji na politièkoj sceni. Sve zemlje u regiji su prošle kroz recesiju koju je podstakao proces tranzicije, ali se u studiji Svjetske banke prema osnovnoj razlici u privrednim kretanjima istièu dvije grupe. Prvu grupu èine zemlje srednje i jugoistoène Evrope i Baltièke regije u kojima je recesija ogranièena uglavnom na prvu polovinu devedesetih i koje su u prosjeku do 1998. ponovno dostigle vrijednosti BDP-a iz 1990. godine. U toj grupi zemalja recesija je trajala u prosjeku nešto manje od èetiri godine, tokom kojih se godišnji iznos BDP-a smanjio za oko 22 odsto. U toj grupi BDP je 2000. bio oko 6,5 odsto veæi nego 1990. U drugoj grupi, po veæini kriterijuma manje uspješnoj, nalaze se zemlje èlanice Zajednice nezavisnih država u kojima je do oporavka privrednog rasta došlo mnogo kasnije, a recesija je trajala prosjeèno 6,5 godina. U 2000. te su zemlje ostvarile manje od 63 odsto BDP-a sa poèetka decenije. Od svih država u regiji, najblaža recesija je zabilježena u Poljskoj gdje je tokom dvije godine BDP pao 6,5 odsto, a najteže je prošla Gruzija koja je za pet godina recesije izgubila 80 odsto BDP-a iz 1990. U izvještaju Svjetske banke navodi se da je u 1998. 5,1 odsto stanovništva u regiji živjelo sa manje od jednog USD na dan, dok ih je u 1990. bilo 1,5 odsto. Na kraju decenije tranzicije u svim zemljama regije zabilježeno je znatno poveæanje nejednakosti prihoda. (kraj)