Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Crnogorska ekonomija pokazuje vitalnost s obzirim na to da je veæina ekonomskih indikatora pozitivna, ali zabrinjavaju sve èešæi socijalni pritisci, koji se manifestuju uèestalim štrajkovima i prijetnjama protestima, ocijenio je ministar finansija, Milorad Katniæ. On je kazao da se socijalni pritisci manifestuju uèestalim štrajkovima, dok se i nakon 20 godina tranzicije, država i dalje doživljava kao institucija koja treba da rješava sve probleme i kojoj se ispostavljaju sve fakture. »Obnovljeni su stari i inicirani novi zahtjevi za povezivanjem staža, isplatu otpremnina i prijevremeno penzionisanje. Sve je manje zahtjeva da se obezbijedi posao i stvore uslovi za rad, a sve više da se obezbijedi otpremnina i penzija«, rekao je Katniæ u uvodniku Biltena Ministarstva finansija. Paradoksalno je, kako je naveo, što u Crnoj Gori privremeni ili stalni posao nalazi oko deset hiljada nerezidenata, kao i da je sve veæi pritisak na socijalna davanja. Katniæ smatra i da je umjesto populistièkog odnosa prema radnicima, neophodno odgovorno i odluèno graditi sistem koji se zasniva na vrjednovanju rada i rezultata. Sve državne institucije, ali i sindikat i civilni sektor, prema njegovim rijeèima, moraju biti partner u izgradnji novih vrijednosti. »Zbog toga je posebno važno da nova zakonska regulativa iz oblasti rada i socijalne politike ohrabruje traženje posla, rad i zaradu, a ne život na raèun tuðeg rada i budžetske preraspodjele. To je kljuè za veæu produktivnost i konkurentnost crnogorske ekonomije. Tako otvaramo vrata dugoroènog napretka«, konstatovao je Katniæ. On je u naveo da je ekonomski rast, koji je prošle godine iznosio 1,1 odsto bruto domaæeg proizvoda (BDP), nastavljen i ubrzan u prvoj polovini ove. “Preraðivaèka industrija bilježi znaèajan rast. Rastu turizam, graðevinarstvo, poljoprivreda, šumarstvo, ribarstvo i transport. Dinamièno se, od poèetka godine, poveæava i promet u maloprodaji, ukazujuæi na rast potražnje i oèekivanje dobre turistièke sezone”, kazao je Katniæ. Izvoz robe je u prvih pet mjeseci, prema njegovim rijeèima, veæi 50 odsto u odnosu na prošlu godinu, što je pozitivno uticalo na smanjenje spoljnotrgovinskog deficita. “Sve to èini da, uprkos padu proizvodnje elektriène energije, ukupna ekonomska aktivnost raste planiranom dinamikom, izmeðu dva i tri odsto na godišnjem nivou”, saopštio je Katniæ. On je dodao da su budžetski prihodi, kao posljedica pozitivnih trendova u ekonomiji, na zadovoljavajuæem nivou. Oni su u prvih šest mjeseci ostvareni 2,7 odsto niže od plana, uglavnom zbog izražene nelikvidnosti i rasta budžetskog duga. Katniæ oèekuje da æe pojaèani napori i mjere koje se preduzimaju na proširenju poreske baze, naplati budžetskih potraživanja i suzbijanju sive ekonomije rezultirati poveæanjem prihoda. “Nakon prve polovine godine, može se konstatovati da su planirani budžetski prihodi za ovu godinu realni i dostižni”, poruèio je Katniæ. Strane direktne insvesticije su, iako niže nego prošle godine, bile na relativno visokom nivou, a dostizanje projektovanog iznosa moguæe je ukoliko do kraja godine poène realizacije najavljenih investicionih projekata. “To bi uticalo na dalje pozitivne trendove na tržištu rada”, kazao je Katniæ i dodao da je stopa nezaposlenosti u posljednjih godinu smanjena sa 12,4 odsto na majskih 11,7 odsto. On je podsjetio da su ekonomska aktivnost, stopa nezaposlenosti i moguænost novog zapošljavanja najkonkretniji pokazatelji ekonomske vitalnosti i naveo da ohrabruje to što su kod sva tri parametra obnovljene pozitivne tendencije. Ekonomski indikatori koji pozivaju na oprez odnose se na monetarni i finansijski sektor, nestabilnosti u eurozoni, kao i rashodnu stranu budžeta, sopštio je Katniæ. Rast cijena nafte i hrane na meðunarodnimm tržištima uticao je da inflacija bude iznad planiranog nivoa, dok je bankarski sektor suoèen sa visokim procentom kredita èija otplata kasni. Prema rijeèima Katniæa, povjerenje u bankarski sistem osnaženo je, a nivo likvidnosti i kapitala iznad zakonom propisanih koeficijenata, zbog èega se oèekuje da restrukturiranje kredita u sistemskim bankama doprinese poboljšanju kreditnog portfolija na nivou sistema. On smatra i da dužnièka kriza u Grèkoj, Irskoj i Portugaliji prijeti da se prenese na ostale države, što bi destabilizovalo i euro kao zajednièku valutu i ukupno finansijsko tržište. »Za male države koje su zavisne od meðunarodnog finansiranja važno je da budu dodatno oprezne i pripremljene za potencijalne eksterne šokove. Aranžman sa Svjetskom bankom (SB) i novac koji æe biti stavljen na raspolaganje Crnoj Gori znaèi dodatnu sigurnost, ali i odgovornost da unaprijedimo fiskalni i finansijski sistem«, rekao je Katniæ. On je kazao i da penzije i socijalna davanja nastavljaju trend rasta u apsolutnom iznosu. Troškovi za rashodne kategorije æe, kako je naveo, premašiti planirane za oko 30 miliona EUR. »To æe znaèiti nužno smanjenje ostale državne potrošnje, kako bi se obuzdao deficit. Uz trošak izdatih garancija, to su osnovni fiskalni rizici sa kojima se Vlada suoèava«, saopštio je Katniæ. (kraj) nar/bvm