Podgorica, (MINA) – Crna Gora je èlanica državne zajednice Srbija i Crna Gora koja zahvata površinu od 13,812 hiljada kvadratnih kilometara ili 13,5 odsto površine zajednice. Glavni grad je Podgorica, a Cetinje prestonica. Prema popisu iz 2003. godine, u njoj živi preko 620 hiljada stanovnika. Crnogoraca 267 hiljada, Srba 198 hiljada, Bošnjaka 48 hiljada, Albanaca 31 hiljadu, Muslimana 24 hiljade, Hrvata 6 hiljada. Pravoslavnih hrišæana ima oko 74 odsto a pripadnika islamske vjeroispovesti 17 odsto. Kopnene granice Crne Gore duge su 614 kilometara, a najduža je prema Bosni i Hercegovini na zapadu i sjeveru u dužini od 225 kilometara, što èini 36,6 odsto ukupnih kopnenih granica. Jugoistoèna granica sa Albanijom duga je 172 kilometra, na sjeveroistoku i istoku sa Srbijom 203, dok je najkraæa granica prema Hrvatskoj i duga je svega 14 kilometara. Crna Gora na jugozapadu ima širok izlaz na Jadransko more, èija je obala duga 293 kilometra, što je gotovo jednako polovini njenih kopnenih granica. Crna Gora ima suverenitet i nad dijelom Jadranskog mora sa pripadajuæim podmorjem u zoni udaljenoj od kopna do 12 nautièkih milja, odnosno 22 kilometra. Crnogorska obala spada meðu slabije razuðene u jugoistoènom dijelu evropskog Sredozemlja, a izuzetak je jedino Boka Kotorska. Koeficijent razuðenosti je 3:1, a bez Boke Kotorske samo 2:1, dok se ispred njene obale nalazi 48 ostrvaca, hridi i grebena. U poreðenju sa evropskim državama Crna Gora je teritorijalno veæa jedino od sedam takozvanih mini država - Andore, Lihtenštajna, Luksemburga, Malte, Monaka, San Marina i Vatikana, i nešto veæa od grèkog ostrava Krit. U Crnoj Gori mogu se izdvojiti tri glavne geografske regije: primorska ili mediteranska Crna Gora, odnosno crnogorsko primorje, submediteranska Crna Gora i planinsko-kotlinska Crna Gora. Primorska Crna Gora ili crnogorsko primorje zahvata uzak pojas izmeðu morske obale i planinskog niza - Orjen, Lovæen, Sutorman, Rumija. Površinom i stanovništvom najmanja je crnogorska makro regija, ali je najgušæe najseljena, dvostruko više od republièkog prosjeka. Obuhvata šest opština – Herceg Novi, Kotor, Tivat, Budvu, Bar i Ulcinj. Klima joj je sredozemna, sa suvim vruæim ljetima i blagim zimama. Prosjeène godišnje temperature iznose 16 stepeni Celzijusa. U drugoj polovini 20. vijeka crnogorsko primorje imalo je vrlo dinamièan i raznovrstan društveni i privredni razvoj. Uz tradicionalno razvijenu pomorsku Boku, posljednjih decenija Bar je preuzeo vodeæu luèku funkciju, a duž cijele obale razvio se niz snažnih turistièkih centara - Budva s Beèiuæima, Herceg Novi s Igalom, Ulcinj, Sutomore, Petrovac na moru, Sveti Stefan i drugi. Katastrofalni zemljotres u proljeæe 1979. godine nakratko je prekinuo vrlo dinamièan razvoj crnogorskog primorja. Zemljotres jaèine devet stepeni po Merkalijevoj skali nanio je velike materijalne štete u svim dijelovima primorja, odnio 102 ljudska života, porušio domove više desetina hiljada stanovnika i uzrokovao gotovo nenadoknadive štete brojnim kulturno-istorijskim spomenicima i graðevinama. Submediteranska Crna Gora zahvata srednji dio crnogorske teritorije, izmeðu primorja na jugu i visokoplaninskih predjela na sjeveru i sjeveroistoku. Populacijski je najveæa crnogorska makroregija, ali je površinom manja od planinske, a gustinom naseljenosti iza primoske Crne Gore. Skadarska zavala, Zeta i Bjelopavliæka ravnica najveæe su nizijske površine u Crnoj Gori. Klima u ovoj regiji je submediteranska, prosjeèna godišnje temeperature niže su za pet stepeni celzijusa nego na Primorju. Izuzetak su Skadarska zavala sa Zetom, niži djelovi Bjelopavliæke ravnice, koji su ljeti najtopliji predjeli u Crnoj Gori. Prirodni resursi submediteranske Crne Gore znatno su skromniji nego na crnogorskom primorju ili planinskom dijelu zemlje. Izgradnja i širenje Podgorice nakon Drugog svjetskog rata i veæa koncentracija industrije u Nikšiæu osigurali su zaposlenje znatnom dijelu viška poljoprivrednog stanovništva. Gradnja novih saobraæajnica, dio Jadranske ceste i nekoliko regionalnih pravaca, željeznièka pruga Beograd-Bar i podgorièki meðunarodni aerodrome valorizovali su izuzetno važan èvorišni znaèaj Zetske ravnice. Opštinski centri u ovoj regiji su: Podgorica, Cetinje, Danilovgrad i Nikšiæ. Planinsko-kotlinska Crna Gora zahvata sjeverni i sjeveroistoèni dio Republike. Obuhvata više od polovine teritorije Crne Gore, ali ima najmanje stanovnika od tri makro reghije. Najviše planine pružaju se u dinarskom smjeru od Magliæa i Volujaka na sjeverozapadu, preko Durmitora, Sinjajevine i Bjelasice u srednjišnjem dijelu, do Prokletija na jugoistoku. Razdvojene su dubokim i uskim dolinama rijeka Pive, Tare, gornje Moraèe i gornjeg Lima sa pritokama. Po… su najrasprostranjenije u crnogorskom polimlju. Preovlaðuje kontinentalna klima, u predjelima iznad hiljadu metara s planinskim karakteristikama, u rijeènim dolinama mrazevi su reði, zime blaže, a ljeta tolija. Planinsko-kotlinska regija najnerazvijeniji je dio Crne Gore. Dio sjeverno od rijeke Tare i crnogorsko polimlje ekonomski je u znatno povoljnijem položaju od visokoplaninskog podruèja. Ima više plodnog zemljišta, vodno i šumsko bogatstvo i kotlinska proširenja omoguæavaju jaèe naseljavanje i razvoj ratarstva i voæarstva. Bogata ležišta uglja osnova su snabdijevanja energijom, a lakša prohodnost omoguæila je gradnju gušæe mreže drumova i željeznièke pruge Beograd-Bar. Prostrani planinski pašnjaci od davnina su osnova tradicionalnog stoèarstva koje i danas ima važnu ulogu. Uz stoèarstvo, najvažnije je korišæenje šumskog bogatstva koje je osnova primarne obrade drveta. Potencijali turistièkog razvoja su izuzetno veliki, ali su sputani saobraæajnom izolovanošæu naroèito u zimskim vremenskim uslovima. Opštinski centri u ovoj regiji su: Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Kolašin, Mojkovac, Plav, Plužine, Pljevlja, Rožaje, Šavnik i Žabljak. Bruto društveni proizvod Crne Gore za 2004. godinu iznosio je nešto više od 2,4 hiljade EUR, stopa nezaposlenosti, prema posljednjem sedmiènom podatku bila je 18 odsto, dok je od turizma u prethodnoj godini prihodovano oko 230 miliona EUR. (kraj) nem/del/mrd