Podgorica, (MINA) – Crna Gora realizovala je 76,6 odsto mjera predviđenih Nacionalnom strategijom rodne ravnopravnosti za period od 2021. do ove godine, ali mnoge ostaju na formalnom nivou, bez suštinskog efekta na život žena, posebno onih iz ruralnih i marginalizovanih zajednica, ocijenili su iz Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM).

Projektna koordinatorka CEDEM-a Katica Maksan ukazala je da se, prema podacima relevantnih međunarodnih tijela, region i dalje suočava sa neravnopravnom zastupljenošću žena u politici, rodno zasnovanim nasiljem i nejednakim ekonomskim šansama.

“Crna Gora, koja teži evropskim integracijama, preuzela je obaveze u skladu sa Konvencijom Ujedinjenih nacija o eliminaciji svih oblika diskriminacije žena (CEDAW) i Agendom 2030, ali ostaje pitanje kako ih sprovodimo u praksi“, rekla je Maksan.

Nacionalna strategija rodne ravnopravnosti 2021–2025 i prateći Akcioni planovi definišu jasan okvir - od rodno odgovornog budžetiranja, preko smanjenja stereotipa u obrazovanju, do ekonomskog osnaživanja žena.

Ipak, nezavisni Monitoring javnih politika za postizanje rodne ravnopravnosti prema preporukama CEDAW-a, čija je autorka Slađana Kavarić Mandić, izrađen u okviru CEDEM-ovog projekta „Rodna ravnopravnost u fokusu“, uz podršku Ministarstva za ljudska i manjinska prava, ukazuje na značajan jaz između planiranog i ostvarenog.

„Vlada navodi 76,6 odsto realizacije mjera, ali mnoge ostaju na formalnom nivou, bez suštinskog efekta na život žena, posebno onih iz ruralnih i marginalizovanih zajednica“, istakla je Maksan.

Prema Monitoringu, Nacionalna strategija rodne ravnopravnosti 2021–2025 predstavlja četvrti strateški dokument sa ciljem da unaprijedi položaj žena u Crnoj Gori, u skladu sa međunarodnim dokumentima i standardima, i uspostavi mehanizme za efikasan odgovor na rodnu problematiku.

Strategija jasno prepoznaje uzroke nejednakosti, među kojima su i nedovoljno efikasni institucionalni mehanizmi za sprovođenje i nadzor nad sprovođenjem politika rodne ravnopravnosti, koji nijesu dovoljno efektivni u zaštiti žena i osoba različitih polnih i rodnih identiteta od diskriminacije.

Kako bi se omogućila adekvatnija realizacija Strategije, izrađeni su dvogodišnji Akcioni planovi – za period 2021–2022. i 2023–2024. godine.

Planovi sadrže konkretne mjere i aktivnosti, jasno definišu nosioce, rokove, indikatore uspjeha i budžetske okvire.

Ipak, analiza implementacije pokazuje da je u velikom broju planiranih mjera postignuto nedovoljno.

„Nijesu izrađeni mehanizmi za sistematsko praćenje efekata javnih politika iz rodne perspektive, niti su svi sektorni strateški dokumenti integrisali rodne aspekte“, navedeno je u Monitoringu.

Kada je riječ o operativnom cilju 2, koji se odnosi na unapređenje obrazovanja, kulture i medija radi smanjenja stereotipa i predrasuda prema ženama i osobama drugačijih polnih i rodnih identiteta, posebna pažnja posvećena je uvođenju rodno odgovornih sadržaja i obaveznoj upotrebi rodno osjetljivog jezika u nastavne programe i nastavu.

„Ta aktivnost je realizovana, dok planirano organizovanje interaktivnih školskih događaja u osnovnim i srednjim školama na temu rodne ravnopravnosti i diskriminacije po osnovu pola i roda nije uopšte sprovedeno“, kazala je Maksan.

Iz CEDEM-a su dodali da je, kada je riječ o operativnom cilju 3 – povećanju učešća žena i osoba različitih polnih i rodnih identiteta u oblastima koje omogućavaju pristup resursima i dobrobiti, organizovan okrugli sto o učešću žena u politici, da su održana savjetovanja i da je sprovedena kampanja o značaju ženskog preduzetništva.

Međutim, neke aktivnosti poput radionica za srednjoškolce na temu uloge žena u nauci, ili razvoja metodologije za praćenje uticaja klimatskih promjena na zdravlje žena, muškaraca i osoba drugačijih polnih i rodnih identiteta – nijesu realizovane.

Kako je ocijenila Maksan, iako postoji nominalna posvećenost državnih institucija implementaciji Akcionog plana, njegovo sprovođenje karakterišu fragmentacija, oslanjanje na podršku međunarodnih aktera i nedostatak sistemskih rješenja i budžetskih izdvajanja.

„Nedostaju ključni elementi: baze podataka o rodnim indikatorima, integracija rodnih aspekata u sektorske strategije i praćenje efekata politika. Aktivnosti koje bi imale jak preventivni i edukativni uticaj, poput školskih interaktivnih događaja ili razvijanja metodologija za analizu uticaja klimatskih promjena na rodnu ravnopravnost, nijesu realizovane“, istakla je Maksan.

Iz CEDEM-a su ukazali da, ipak, pozitivnih primjera ima.

Maksan je rekla da je CEDEM i ove godine organizovao Školu rodne ravnopravnosti, sedmu po redu.

“Predavačice i predavači iz pravosuđa, akademske zajednice i nevladinog sektora (NVO) sektora, među kojima i predsjednica Vrhovnog suda Valentina Pavličić, razgovarali su sa učesnicima o izazovima, standardima i mehanizmima zaštite ljudskih prava“, dodala je Maksan.

Projekat je završen kampanjom o ravnomjernoj raspodjeli kućnih poslova, budući da je neplaćeni ženski rad i dalje jedna od ključnih tema o kojoj se nedovoljno govori.

Iz CEDEM-a su najavili nove aktivnosti, posebno u oblasti rodno odgovornog budžetiranja i neplaćenog ženskog rada, tema koje ostaju u sjenci, iako direktno utiču na ekonomski status žena i ukupni društveni razvoj.

Oni su ukazali da će poseban fokus biti na projektu „Rodno budžetiranje i klimatske promjene“, koji CEDEM sprovodi uz podršku Austrijske razvojne agencije (ADA), Švedske međunarodne razvojne agencije (SIDA) i NVO Ženska akcija, u okviru inicijative Gender Budget Watchdog Network.

„Deklarativna posvećenost nije dovoljna. Potrebno je jačati mehanizme praćenja, ulagati u obrazovanje i institucionalne kapacitete i obezbijediti održivo finansiranje politika koje rodnu ravnopravnost čine realnošću, a ne samo obavezom na papiru“, zaključila je Maksan.